UAEA'nın Kararı ve Nükleer Silahların Yayılmasının Önlenmesi Antlaşması
Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı (UAEA) Yönetim Kurulu, İran'ın Nükleer Silahların Yayılmasını Önleme Antlaşması (NPT) kapsamındaki sorumluluklarını yerine getirmediğini bildiren kararı onayladı. Bu durum, Tahran'ın antlaşmayı gözden geçirebileceği ve yeni bir uranyum zenginleştirme merkezinin kurulacağını duyurmasına yol açtı.
UAEA Yönetim Kurulu Oylaması
UAEA Yönetim Kurulu'nda kabul edilen karar tasarısı, ABD, Fransa, İngiltere ve Almanya tarafından sunuldu. Tasarı, 19 üye ülkenin "evet" oyu vermesiyle kabul edilirken, Rusya, Burkina Faso ve Çin "hayır" oyu verdi, 11 ülke ise çekimser kaldı. İran aleyhinde daha önce alınan kararlara ek olarak bu kez Tahran'a 20 yıl aradan sonra NPT yükümlülüklerini ihlal etme suçlaması yöneltildi.
İran'ın Tepkisi
Tahran, UAEA'nın kararını kınadı ve bunun teknik ve hukuki bir dayanaktan yoksun olduğunu savunarak, UAEA'nın siyasi amaçlara dayalı bir araç olarak kullanıldığını öne sürdü. İran, karara tepki olarak yeni uranyum zenginleştirme merkezi kurma niyetini açıkladı.
İsrail'in Açıklamaları
NPT'ye taraf olmayan İsrail, İran'a karşı harekete geçilmesi çağrısında bulundu. İsrail Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Oren Marmorstein, İran'ın gizli nükleer silah programı yürüttüğünü ve yüksek oranda zenginleştirilmiş uranyum biriktirdiğini iddia etti.
NPT ve Resmi Nükleer Ülkeler
NPT'ye göre, resmi nükleer silah sahibi ülkeler ABD, Rusya, Çin, Fransa ve İngiltere sayılmaktadır. Bu ülkeler, nükleer silahsızlanma hedefi doğrultusunda yasal olarak taahhütlerde bulunmaktadır. Ancak, nükleer silah sahibi ülkeler, denetim yükümlülüklerinden muaf tutulmakta, bu durum "çifte standart" eleştirilerine yol açmaktadır.
Resmi Nükleer Silahlı Ülkelerin Tüketim Artışı
ABD, Rusya, Çin, Fransa ve İngiltere yeni nesil nükleer silah sistemleri geliştirmeye ve mevcut silahlarını modernize etmeye devam ediyor. Özellikle, ABD'nin "B61-13" bombası ve Rusya'nın hipersonik "Avangard" füzesinin gelişimi dikkat çekici. Bu tür gelişmeler, silahsızlanma müzakerelerinde ilerleme kaydetmemeye neden olmaktadır.
NPT'ye Taraf Olmayan Ülkelerin Durumu
NPT'ye taraf olmayan 4 ülke bulunmakta: İsrail, Hindistan, Pakistan ve Kuzey Kore. Kuzey Kore, 2003'te antlaşmadan tek taraflı olarak çekilmiştir. NPT'den ayrılmanın, ağır yaptırımlara neden olabileceği bilinmektedir.
Sonuç ve Gelecek Perspektifi
NPT'ye taraf ülkeler, ABD ve diğer daimi üyelerin nükleer silahların yayılmasını önleyici yükümlülüklerine ne ölçüde uyduğuna dair soruları gündeme getirmektedir. Bu durum, uluslararası toplumda nükleer silahların yayılmasını önleme çabalarının etkinliği konusunda sürdürülen tartışmaları da etkilemektedir.
