UAEA Başkanı Grossi: İran'la yapılan görüşmelerde ilerleme kaydedildi
Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı (UAEA) Başkanı Rafael Mariano Grossi, UAEA Yönetim Kurulu toplantısının açılış konuşmasında, İsrail ve ABD saldırılarının ardından Ajans ile işbirliğini askıya alan İran'la sürdürülen görüşmelerde ilerleme kaydedildiğini açıkladı.
Görüşmelerin odağı ve uygulanan çabalar
Grossi, haziranda tesisleri saldırıya uğrayan İran'ın nükleer programının Ajansın çabalarının merkezinde yer almaya devam ettiğini belirtti. Tahran ile düzenli iletişim kurduklarını ve İran'ın kaygılarını ele alarak Ajans ile İran arasındaki işbirliğini yeniden tesis etmenin yollarını aradıklarını vurguladı.
Grossi, İran'ın işbirliğini askıya alma kararını yakından izlediklerini ve temaslarında, ulusal yasaların ülke içinde yükümlülükler doğurabileceğini ancak bunun UAEA için aynı şekilde geçerli olmadığını paylaştıklarını söyledi. Ajansın konumunu hukuki çerçeve bağlamında netleştirdiği sözleri arasında şu ifade yer aldı: "Bu bağlamda, İran'ın Nükleer Silahların Yayılmasının Önlenmesi Anlaşması (NPT) yürürlükte kalmaya devam etmekte ve İran'da güvenlik önlemlerinin uygulanmasına ilişkin Ajans ve İran'ın hak ve yükümlülüklerini düzenleyen tek yasal olarak bağlayıcı anlaşmadır."
Teknik görüşmeler ve alınan pratik adımlar
Grossi, İran'da doğrulama faaliyetlerinin sürdürülmesi için uygulanacak pratik adımlar üzerinde anlaşmaya varmak amacıyla son haftalarda Tahran ve Viyana merkezli teknik görüşmeler gerçekleştirildiğini hatırlattı. Bu görüşmelere ilişkin değerlendirmesinde, "Bu konuda ilerleme kaydedilmiştir." ifadesini kullandı ve önümüzdeki birkaç gün içinde bu görüşmelerin başarılı şekilde sonuçlanabileceğini umduğunu belirtti.
Pratik adımların atılmasıyla diğer diplomatik istişarelerin de olumlu sonuçlanması konusunda umutlu olduğunu söyleyen Grossi, İran'ın NPT kapsamındaki yükümlülüklerinin tam uygulanmasının genel durumun iyileşmesi için vazgeçilmez olduğunu vurguladı.
Basın toplantısındaki vurgular ve denetimlerin sürmesi
Yönetim Kurulu toplantısı sonrası düzenlenen basın toplantısında Grossi, İran'la görüşmelerde doğru yönde ilerlediklerini düşündüğünü ve UAEA müfettişlerinin denetimlerine devam etmeleri gerektiğini özellikle vurguladı. Saldırılar ile ilgili bir soru üzerine kendi yaklaşımını, "Ben bir diplomatım. Ben sözümün eriyim. Ben müzakerelerin adamıyım. Ben uluslararası hukuka, sorunları konuşarak çözmeye inanan birisiyim." sözleriyle özetledi.
İran'ın denetime yeniden izin vermesi durumunda tesis bilgilerinin başka ülkelere aktarılacağı endişesine ilişkin olarak Grossi, İran'ın "dünyanın en çok denetlenen ülkelerinden biri" olduğunu ve UAEA'nın "hiçbir zaman kimseye herhangi bir bilgi aktarmadığını çok iyi bildiğini" ifade etti. Ajansın çalışmalarının siyasetin dışında tutulması gerektiğini ve saldırı dönemlerinde duyguların yoğunlaşabildiğini sözlerine ekledi.
Yasal zeminin etkisi ve yeni işbirliği modeli
Grossi, İran'ın güvenlik endişelerini ciddiye aldıklarını ve bu konuyu görüşmelerde ele aldıklarını belirtti. İran Meclisi'nin 26 Haziran'da kabul edip Anayasayı Koruyucular Konseyi'nin onayladığı yasa çerçevesinde hükümet, UAEA ile işbirliğini durdurmaya ve denetçilerin girişini yasaklamaya zorlanmıştı. Söz konusu yasa, yalnızca İran'ın nükleer hakları tanınıp güvenlik garantileri sağlandığında Ulusal Güvenlik Yüksek Konseyinin onayıyla yürürlükten kalkacak şekilde düzenlenmiş bulunuyor.
Bu çerçevede İran, UAEA ile yeni bir "işbirliği modeli" üzerinde görüşmeler yürütüyor. İran Dışişleri Bakanı Abbas Erakçi, 6 Eylül'de yaptığı açıklamada, UAEA ile yeni işbirliği modeli üzerinde anlaşmaya çalıştıklarını ve 5 Eylül'de Viyana'da yapılan görüşmenin olumlu geçtiğini bildirmişti.
Gelecek adımlar ve beklenti
Grossi, sürmekte olan teknik görüşmelerde pratik adımlar konusunda varılan ilerlemenin, ajans ile İran arasındaki vazgeçilmez çalışmaların yeniden başlamasını kolaylaştıracağını belirterek, önümüzdeki günlerde bu görüşmelerin sonuçlanması yönünde umutlu olduğunu ifade etti. Ajans için NPT kapsamında yükümlülüklerin tam uygulanmasının kilit önemde olduğunu tekrar vurguladı.
Uluslararası Atom Enerjisi (UAEA) Başkanı Rafael Mariano Grossi, UAEA Yönetim Kurulu toplantısının ardından düzenlenen basın toplantısında konuştu.
