Trump, Fed Üyesi Lisa Cook'u Hedef Alarak Merkez Bankası Üzerindeki Baskıyı Artırıyor
ABD Başkanı Donald Trump, faiz oranlarının daha hızlı düşürülmesini talep ederek sürdürdüğü Fed eleştirilerini, Yönetim Kurulu Üyesi Lisa Cook'un görevden alınması yönündeki hamlesiyle tırmandırdı. Hareket, merkez bankasının bağımsızlığı ve para politikası kararları üzerinde siyasi nüfuz oluşturma endişelerini güçlendirdi.
Süreç ve iddialar
Cook'un görevden alınmasına giden süreç, Federal Konut Finansmanı Ajansı (FHFA) Direktörü Bill Pulte'nin Cook'u 'mortgage dolandırıcılığı' ile suçlayan mektubunu Adalet Bakanlığı'na göndermesiyle başladı. Pulte, mektubunda Cook'un Atlanta'da bir apartman dairesi ile Ann Arbor'da bir evi aynı anda birincil ikametgahı olarak gösterdiğini ve bunun sonucu olarak daha düşük faiz oranları elde ettiğini iddia etti.
Pulte'nün iddialarını sosyal medya üzerinden paylaşmasının ardından Trump da bu haberleri paylaşıp Cook için 'Cook hemen istifa etmelidir.' değerlendirmesinde bulundu. Cook ise Pulte'nin, Fed'e katılmadan dört yıl önce yapılan bir mortgage başvurusu nedeniyle soruşturma başlatıldığını sosyal medyada duyurduğunu belirterek, 'Bir tweette sorulan bazı sorular nedeniyle görevimden istifa etmeye niyetim yok.' dedi ve mali geçmişine ilişkin soruları yanıtlamaya hazır olduğunu vurguladı.
Trump, konu hakkında Cuma günü yaptığı açıklamada, 'Yaptığı şey kötüydü. Eğer istifa etmezse onu kovacağım.' ifadesini kullandı. Pazartesi günüyse Cook'a yazdığı mektupta Fed yasasının kendisine verdiği yetkilere işaret ederek Cook'un görevden alınması için 'haklı neden' bulunduğunu savundu.
Hukuki itiraz ve siyasi tartışma
Cook ve avukatı Abbe Lowell, bu girişime karşı hukuki yola başvuracaklarını açıkladı. Lowell, Trump'ın girişiminin 'hiçbir gerçek veya hukuki dayanağa sahip olmadığını' ve 'Başkan Trump'ın, Fed Yönetim Kurulu Üyesi Lisa Cook'u görevden alma yetkisi yok.' olduğunu belirtti.
Uzmanlar, Fed yasalarının bir yönetim kurulu üyesinin görevden alınması için genellikle 'görevi kötüye kullanma' veya 'ihmal' gibi haklı nedenler gerektiğini, Cook hakkındaki iddiaların ise Fed'deki görevine başlamadan önce yer alan ve henüz kanıtlanmamış olaylara dayandığını ifade ediyor. Bazı Demokrat milletvekilleri ise süreci 'hükümet kurumlarının siyasi rakiplere karşı bir silah olarak kullanılması' şeklinde eleştiriyor.
Fed üzerindeki olası etkiler
Trump'ın hamlesi, Fed Yönetim Kurulu'nda kendisine yakın isimlerin sayısını artırma çabasının parçası olarak görülüyor. Yönetim Kurulu yedi üyeden oluşuyor; başkan, iki başkan yardımcısı ve dört üye bulunuyor. Jerome Powell başkanlık ederken, Trump döneminde atanan Michelle Bowman denetimden sorumlu başkan yardımcısı olarak görev yapıyor. Eski Başkan Joe Biden tarafından atanan Philip Jefferson da başkan yardımcılığı görevini sürdürüyor.
Kurulda Cook'un yanı sıra Michael Barr ve Christopher Waller üyeliklerini sürdürüyor. Adriana Kugler'in ağustos başında istifa etmesiyle oluşan boş pozisyon Trump'a yeni aday gösterme fırsatı sağladı; Trump bu pozisyon için Stephen Miran'ı aday gösterdi ancak atama Kongre onayına bağlı.
Uzmanlar, Cook'un yerini Trump tarafından dolduracak bir isimle birlikte yönetim kurulu üyeleri arasında Trump'a yakın oyların artmasının, Federal Açık Piyasa Komitesi (FOMC) içindeki yönelimleri etkileyebileceğine dikkat çekiyor. American Enterprise Institute kıdemli uzmanı Steven Kamin, Trump'ın 'haklı neden' iddiasının sınırlarının belirsiz olduğunu, Cook hakkındaki iddiaların Fed'e atanmasından önce gerçekleştiğini ve resmi bir mahkeme kararı veya belge olmadığını vurguladı.
Politik ve kurumsal sonuçlar
Bu gelişme, Fed'in bağımsızlığına ilişkin endişeleri artırırken, olası üyelik değişikliklerinin politika yapımında nasıl yankı bulacağı tartışılıyor. Kamin'in işaret ettiği üzere, Cook görevden alınsa bile Fed üzerindeki siyasi baskının artması bekleniyor; ayrıca Trump tarafından aday gösterilecek yeni isimlerin onaylanması halinde, yönetim kurulunda kendisine yakın üyelerin sayısı artacak ve bu durum FOMC içinde banka başkanlarının belirlenmesi gibi atamalarda etkili olabilecek bir dinamik yaratabilir.
Özetle, Cook'un görevden alınması yönündeki girişim, Fed'in karar alma süreçlerinde siyasi müdahale tartışmalarını yeniden gündeme getirirken, hukuki süreç ve Kongre onayları bu sürecin seyrini belirleyecek.
