Topkapı Sarayı'nda Mabeyn Yolu Çini Sanat Galerisi ziyarete açıldı
Topkapı Sarayı'nın saray içi güvenlik, mahremiyet ve protokol açısından özel işlevli koridoru Mabeyn Yolu, kapsamlı hazırlıkların tamamlanmasının ardından Mabeyn Yolu Çini Sanat Galerisi olarak ziyarete açıldı. Açılış, Milli Saraylar Başkanlığı tarafından basın mensuplarına tanıtıldı.
Galeri düzeni ve ziyaret deneyimi
Topkapı Sarayı'nın Harem bölümü ile Mabeyn'i birleştiren koridor, tarihi işlevine sadık kalınarak galeriye dönüştürüldü. Tematik yerleşim sayesinde ziyaretçiler, saray mimarisindeki kullanım bağlamını ve çini üslubundaki dönüşümü adım adım izleyebilecek. Galeri, Harem bileti ile gezilebilecek ve ilave ücret gerektirmeyecek.
Çini Sanat Galerisi Topkapı Sarayı'nın kapalı olduğu salı hariç haftanın her günü 09.00-17.00 saatleri arasında ziyaret edilebilecek. Ziyaretçiler Mabeyn Taşlığı'ndan Mabeyn Yolu'na girerek Topkapı ve Tekfur Sarayı örnekleriyle karşılaşacak; bir sonraki bölümde ise Kaside-i Münferice çinileri görülebilecek.
Depolama, tasnif ve belgeleme çalışmaları
Milli Saraylar, Topkapı Sarayı çinilerinin büyük bölümünü dağınık depolardan çıkararak düzenli bir envanter ve depolama sürecine aldı. 2018'e kadar Harem'de farklı noktalarda saklanan çiniler, Aziziye yapılarında kurulan iki depoya taşınarak saklama alanı 700 metrekareye çıkarıldı. Çini Restorasyon Atölyesi 2021'de kurularak tasnif ve belgeleme çalışmalarına başladı.
Bu çalışmalar kapsamında 9.486 fotoğrafla belgeleme yapıldı ve 800 farklı desen envantere alındı. Restorasyon ihtiyaçları için depolarda eşleşen parçaların tespiti ise sürdürülüyor.
Eserlerin dönemsel bakışı ve motifler
Galeride sergilenen örnekler; 16. yüzyılın İznik merkezli klasik üslubundan başlayıp, 17. yüzyıldaki dönüşüm ve çeşitlenmeye; 18. yüzyılda Avrupa etkilerinin görüldüğü Kütahya üretimine kadar uzanan bir zaman çizgisi sunuyor. Lale, karanfil, sümbül, hatâî gibi motiflerle dönemsel manzara ve figüratif sahneler estetik evrim ve kültürel etkileşim perspektifiyle izlenebiliyor.
Galeri duvarlarında, Osman Gazi'den Sultan II. Selim'e kadar Osmanlı padişahlarının isimlerinin yer aldığı çiniler sergileniyor. "Mihrabiye" motifli panolar arasında görülen "Soffa-i ali" ve "Hamam-ı âli" ifadeleri, panoların kaynağına dair ipuçları veriyor; Mabeyn Yolu böylece bir sergileme alanının ötesinde saray hafızasını taşıyan bir "hatıra galerisi" işlevi de üstleniyor.
Galerinin içerik seçkisi ve önemi
Milli Saraylar Başkanı Dr. Yasin Yıldız, çini koleksiyonunun Milli Saraylar için hayati bir parça olduğunu vurguladı: "Çiniler gerçekten Topkapı Sarayı başta olmak üzere Milli Saraylar Koleksiyonunun çok önemli bir parçası." Yıldız, Mabeyn Yolu'nun saray tarihi içinde özel bir yere sahip olduğunu ve uzun süre unutulmuş bu koridorun restorasyon projeleri kapsamında çinilere atıfla çini galerisi olarak düzenlendiğini belirtti.
Açılışta yer alan seçkide ilk etapta 250 parça çini sergileniyor. Bu eserler 16. yüzyıl ile 19. yüzyıl arasını kapsıyor; koleksiyonda hem yerli hem dönem dönem saraya gelen ithal örnekler yer alıyor. Giriş bölümünde ise Nahvi'nin yazdığı ve 19. yüzyıl çinilerine işlenen önemli bir kaside dikkat çekiyor.
"Kaside-i Münferice" ve serginin kültürel boyutu
Ziyaretçiler galeri boyunca, Kaside-i Münferice'den seçilmiş beyitlerin işlendiği çinileri görebilecek. İbnü'n Nahvi tarafından kaleme alınan bu kaside, zorlukların ardından gelecek ferahlığı vurgulayan mesajıyla biliniyor ve Osmanlı döneminde de farklı çeviri ve uygulamalarla kültürel yaşamda yer bulmuş bir metin olarak sergide yer alıyor.
Restorasyon süreci ve gelecek açılımlar
Başkan Yıldız, restorasyon çalışmalarının bir bütün olarak yaklaşık 3 yıl sürdüğünü belirtti. Mabeyn'deki padişah daireleriyle ilgili çalışmaların sonuna yaklaşıldığını; Aynalı Oda ve Valide Sultan Dairesi gibi alanların yakın zamanda ziyarete hazır hale geleceğini söyledi. Bugünden itibaren Mabeyn Yolu Çini Sanat Galerisi ziyaretçileri kabul etmeye başladı.
TOPKAPI SARAYI'NDA SARAY İÇİ GÜVENLİK, MAHREMİYET VE PROTOKOL AÇISINDAN ÖZEL BİR İŞLEVE SAHİP OLAN MABEYN YOLU, KAPSAMLI BİR HAZIRLIK SÜRECİNİN ARDINDAN MABEYN YOLU ÇİNİ SANAT GALERİSİ OLARAK ZİYARETE AÇILDI
