Topkapı Sarayı'nda Mabeyn Yolu Çini Sanat Galerisi açıldı
Topkapı Sarayı'nın saray içi güvenlik, mahremiyet ve protokol açısından özel işlevi bulunan Mabeyn Yolu, kapsamlı hazırlıkların ardından Mabeyn Yolu Çini Sanat Galerisi olarak ziyarete açıldı. Sergi, Milli Saraylar Başkanlığı tarafından ilk etapta basın mensuplarına tanıtıldı.
Galerinin düzeni ve işlevi
Topkapı Sarayı’nın Harem bölümü ile Mabeyn’i birleştiren koridor, tarihi işlevine sadık kalınarak galeri düzeninde ele alındı. Tematik yerleşim sayesinde ziyaretçiler, saray mimarisindeki kullanım bağlamını ve çini üslubundaki değişimi adım adım takip edebilecek. Galeri aynı zamanda saray hafızasını taşıyan bir hatıra galerisi işlevi de üstleniyor.
Milli Saraylar Başkanı Dr. Yasin Yıldız galeri hakkında şunları söyledi: "Çiniler gerçekten Topkapı Sarayı başta olmak üzere Milli Saraylar Koleksiyonunun çok önemli bir parçası. Burada yaklaşık ilk etapta 250 parça çiniyi sergiliyoruz."
Koruma, depolama ve belgeleme çalışmaları
Topkapı Sarayı çinilerinin önemli bir bölümü, 2018’e kadar Harem’de dağınık depolarda saklanıyordu. Milli Saraylar, 2 bini aşkın kasada saklanan çinileri, Aziziye yapılarında kurduğu iki depoya taşıyarak saklama alanını 700 metrekareye çıkardı. 2021’de kurulan Çini Restorasyon Atölyesi ile tasnif ve belgeleme çalışmaları başlatıldı.
Çalışmalar kapsamında 9 bin 486 fotoğrafla belgeleme yapıldı ve 800 farklı desen envantere alındı. Restorasyon ihtiyaçları için depolarda eşleşen parçaların tespiti ise sürdürülüyor.
Eserlerin dönemleri, motif ve içerikleri
Mabeyn Yolu Çini Sanat Galerisi; 16. yüzyılın İznik merkezli klasik üslubundan, 17. yüzyıldaki dönüşüm ve çeşitlenmeye, 18. yüzyılda Avrupa etkilerinin belirginleştiği Kütahya üretimine uzanan bir çizgiyi bir arada sunuyor. Lale, karanfil, sümbül, hatâî gibi motifler ile dönemsel manzara ve figüratif sahneler, estetik evrim ve kültürel etkileşim perspektifiyle izlenebiliyor.
Galeri duvarlarında Osman Gazi’den Sultan II. Selim’e kadar padişah adlarının yer aldığı çiniler bulunuyor. "Mihrabiye" motifli üç pano arasında görülen "Soffa-i ali" ve "Hamam-ı âli" ifadeleri, söz konusu panoların vaktiyle Hünkâr Sofası ve Hünkâr Hamamı’ndan taşındığı izlenimini veriyor.
Mabeyn Yolu boyunca ayrıca Kaside-i Münfericeden seçilmiş beyitlerin işlendiği çiniler de sergilenecek. 11. yüzyılda Tunuslu şair İbnü’n Nahvi tarafından kaleme alınan kaside, Osmanlı döneminde de çeşitli nüshalarıyla saray çevrelerinde biliniyordu.
Sergi kapsamı ve restorasyon süreci
Açılışı yapılan sergide 16. yüzyıldan 19. yüzyıla uzanan döneme ait eserlerden ilk etapta 250 eser sergileniyor. Dr. Yıldız, serginin ve Mabeyn yolundaki restorasyon çalışmalarının "bir bütün olarak yaklaşık üç yılımızı aldığı"nı belirtti ve Aynalı Oda, Valide Sultan Dairesi gibi padişah daireleriyle ilgili çalışmaların yakında tamamlanacağını ifade etti.
Ziyaretçi bilgileri
Çini Sanat Galerisi, Topkapı Sarayı’nın kapalı olduğu salı hariç haftanın her günü 09.00-17.00 saatleri arasında gezilebilecek. Ziyaretçiler, Harem bölümünde yer alan Mabeyn Taşlığı’ndan Mabeyn Yolu’na girdikten sonra Topkapı Sarayı çinilerini ve Tekfur Sarayı’ndan günümüze ulaşan bazı örnekleri; bir sonraki bölümde ise "Kaside-i Münferice" çinilerini görebilecek. Galeri, Harem bölümü bileti ile ziyaret edilebilecek olup ilave ücret gerekmemektedir.
Topkapı Sarayı'nda bir ilk: Mabeyn Yolu Çini Sanat Galerisi ziyarete açıldı
