Ticaret Bakanlığı'ndan 22 yıllık ekonomi ve ticaret değerlendirmesi
Ticaret Bakanlığı, 2002–2025 dönemine ilişkin değerlendirmesinde Türkiye'nin ekonomik ve ticari dönüşümüne vurgu yaptı. Bakanlık açıklamasında, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan liderliğinde 2002'den bugüne kadar ülkenin dünya arenasında söz sahibi bir konuma ulaştığı belirtildi.
Büyüme, milli gelir ve çeyreklik performans
Açıklamada Türkiye'nin son 22 yılda yıllık yüzde 5,3 reel büyüme kaydettiği, IMF'nin temmuz raporunda yıl için büyüme tahminini %3'e yükselttiği hatırlatıldı. Ayrıca, 19 çeyrektir kesintisiz büyüme başarısının sürdüğü vurgulandı.
Cari fiyatlarla Gayri Safi Yurt İçi Hasıla (GSYH) rakamları da paylaşıldı: 2002: 238 milyar dolar, 2023: 1 trilyon 130 milyar dolar (tarihte ilk kez trilyon eşiği), 2024: 1 trilyon 322 milyar dolar ve 2025'in ilk çeyreği: 1 trilyon 371 milyar dolar. Yıl sonunda 1,4 trilyon dolar milli gelirin hedeflendiği ifade edildi. Kişi başına milli gelirin 2002'de 3 bin 608 dolar iken 2025'in ilk çeyreğinde 15 bin 971 dolar olduğu paylaşıldı.
İhracat performansı ve 2025 hedefi
Bakanlık, mal ve hizmet ihracatındaki artışlara dikkat çekerek 2002–2024 döneminde toplam ihracatın 7 katına çıktığını bildirdi. 2024'te 377 milyar dolar ile Cumhuriyet tarihinin en yüksek mal ve hizmet ihracatı gerçekleşti. Bakanlık, 2025'in sonunda 390 milyar dolarlık mal ve hizmet ihracatı hedefine ulaşılacağını açıkladı.
Ocak–temmuz döneminde ihracat 156,4 milyar dolar seviyesine ulaşırken, en fazla ihracat yapılan ülkeler Almanya, İngiltere, ABD, İtalya ve Irak olarak sıralandı. AB'ye ihracat yüzde 8,5 artarak 67,8 milyar dolar'a ulaştı; yıllık bazda AB'ye ihracat 113,8 milyar dolar ile rekor kırdı.
Hizmet ihracatı 2002'de 14 milyar dolar iken 2024'te 115,2 milyar dolar ile tarihi rekor kırdı. 2024'te hizmetler sektöründe 62 milyar dolar ile ticaret fazlası sağlanarak Türkiye, dünyada en fazla hizmet fazlası veren 5'inci ülke oldu. Ocak–Mayıs 2025 döneminde hizmet ihracatı 40,1 milyar dolar olarak kaydedildi ve 121 milyar dolar hedefine emin adımlarla ilerlediği ifade edildi.
Esnaf, kooperatif ve üretime yönelik destekler
Açıklamada, esnaf, sanatkar ve kooperatiflere sağlanan desteğin tarihi rakamlara ulaştığı belirtildi. Esnaf ve sanatkarlara verilen hazine sübvansiyonlu kredi imkanlarında hem limitlerin artırıldığı hem de vadelerin uzatıldığı; Kooperatiflerin Desteklenmesi Programı kapsamında destek limitlerinin yükseltilerek üretim ve hizmet kapasitelerinin artırılmasına katkı sunulduğu kaydedildi.
İhracatçıya finansal destek ve hedefler
Mal ve hizmet ihracatına 2024'te 25 milyar lira destek harcaması yapıldığı, 2025'te ise 33 milyar lira destek bütçesi ayrıldığı, yılın 7 ayında 9,4 milyar lira ödeme gerçekleştirildiği bildirildi. Türk Eximbank'ın 2024'te 48,7 milyar dolar ile tarihindeki en yüksek destek tutarına ulaştığı, 2025 için hedefin 52 milyar dolar olduğu belirtildi.
Türk Ticaret Bankası'nın 2025'te ihracata 75 milyar lira finansman sağlamayı, İGE AŞ'nin yıl sonuna kadar 160 milyar lira kefalet hacmine ulaşmayı hedeflediği aktarıldı. İhracat reeskont kredilerinde günlük limit 4 milyar lira'ya çıkarıldı, faiz maliyetleri %27,09'a indirildi, ihracat bedeli satış zorunluluğu %35 olarak belirlendi.
Ticaret diplomasisi, serbest ticaret anlaşmaları ve hedef pazarlar
Bakanlık açıklamasında çok taraflı görüşmelerle ticaret diplomasisinde güçlü bir ivme yakalandığı, bu kapsamda 115 üst düzey temas ve 37 uluslararası toplantı'ya katılım sağlandığı bildirildi. Bu çerçevede 24 ülke ile serbest ticaret anlaşması (STA), 6 ülke ile tercihli ticaret anlaşmasının (TTA) yürürlüğe girdiği anımsatıldı; 3 STA'nın müzakere sürecinin tamamlandığı ve 3 STA'nın müzakerelerinin sürdüğü kaydedildi.
Stratejilerde, "Uzak Ülkeler Stratejisi" ile 2028'e kadar uzak ülkelere ihracatın 50 milyar dolar'a çıkarılması, "İİT Ülkeleri ile İhracatı Geliştirme Stratejisi" ile bu ülkelerin toplam ihracattaki payının yüzde 30'a ulaşmasının hedeflendiği bildirildi. Yeşil dönüşüme yönelik olarak Yeşil Mutabakata Uyum Desteği kapsamında ihracatçılara 5 yıl boyunca 13 milyon 645 bin lira'ya kadar destek sağlandığı kaydedildi.
Yatırım, istihdam ve gümrük uygulamaları
Doğrudan yabancı yatırımların 2002–2025 döneminde 13,5 milyar dolardan 279,5 milyar dolara yükseldiği, yabancı sermayeli şirket sayısının 2003'te 5 bin 600'den 2024'te 86 binin üzerine çıktığı bildirildi. Uluslararası doğrudan yatırımlarla yıllık 70 milyar dolar ihracat ve 1,2 milyon kişilik istihdam hacmi sağlandığı ifade edildi.
Gümrük Muhafaza ekiplerinin sınır kapılarında kaçakçılık ve yasa dışı ticaretle mücadeleyi sürdürdüğü, 7 Ağustos itibarıyla 4 bin 362 olayda geçen yıla göre yüzde 61'lik artışla 42 milyar 312 milyon lira değerinde kaçak eşya yakalandığı belirtildi. Tek Pencere Sistemi, kağıtsız gümrük, Konteyner ve Liman Takip Sistemi gibi uygulamalarla işlemler hızlandırıldığı ve 72 ülke ile imzalanan anlaşmalarla güçlü gümrük diplomasisi ağı oluşturulduğu vurgulandı.
Kapanış değerlendirmesi
Bakanlık son olarak, Cumhurbaşkanı'nın liderliğinde "Türkiye Yüzyılı" vizyonu doğrultusunda ticarette elde edilen güçlü performansın "Ticaretin Yüzyılı" hedefinin somut göstergelerinden biri olduğunu belirtti. Yatırım, üretim, istihdam ve ihracatta sağlanan kazanımların hem bugünkü büyüme rakamlarını hem de sürdürülebilir kalkınma kapasitesini güçlendirdiği ifade edildi ve mevcut pazarların derinleştirilmesi ile yeni pazarlara erişim çalışmalarının kararlılıkla sürdürüleceği bildirildi.
