Tahtaköprü kilim geleneği genç ustalarla sürdürülüyor
Samsun’un Vezirköprü ilçesi Sarıdibek Mahallesi’nde 2019 yılında coğrafi işaret alarak tescillenen Tahtaköprü kilimi, usta öğretici Sümeyye Naçar öncülüğünde yeniden canlanıyor. Kültür ve Turizm Bakanlığından kısa süre önce "Somut Olmayan Kültürel Miras Taşıyıcısı" kartını alan Naçar, 12 öğrencisine geleneksel kilim dokumacılığını öğreterek kültürün yeni nesillere aktarılmasını sağlıyor.
Üretim süreci ve motifler
Naçar, mesleğin aileden gelen bir gelenek olduğunu belirterek bu kültürün sürekliliğine vurgu yapıyor: "Bu iş doğuştan beri var. Annemden gördüm, annemin geçim kaynağıydı. Tahtaköprü’de başladım, şimdi Sarıdibek’te devam ettiriyorum. Bildiğimiz bu dokumacılık 200 yıla dayanıyor". Üretim süreci adım adım sürüyor: koyundan kırpılan yünün temizlenmesi, çıkrıkla bükülmesi, çözgüye hazırlanması ve dokuma. Naçar, "İplerimiz ve desenlerimiz sıralı gider" sözleriyle düzenin ve tekniğin önemini vurguluyor.
Ürünlerde sık kullanılan geleneksel motifler arasında "fare dişi", "sızı", "çobanıliğmez" ve "göbek bağı" yer alıyor. Teknik zorluğu ve zaman maliyetini ortaya koyan bilgiler de dikkat çekiyor: büyük ebatlı kilimlerde gündelik ilerlemenin ancak 10 santimetre olduğu, bir kilimin yaklaşık bir ayda tamamlandığı belirtiliyor; bu da üretimin emek yoğunluğunu ve her parçanın el işçiliğiyle taşıdığı değeri gösteriyor.
Eğitim, sürdürülebilirlik ve yerel destek
Naçar, dokumacılığın sabır ve emek gerektirdiğini vurgulayarak kursların büyük bölümünü kendi imkânlarıyla sürdürdüklerini aktarıyor. Yerel idare desteği de bulunuyor; çalışmaların yürütülmesinde Vezirköprü Kaymakamı Özgür Kayanın destekleri önem taşıyor.
Atölyede çalışan 19 yaşındaki bir genç kız, 6 aydır dokuma yaptığını ifade ederek köydeki gençlere daha fazla destek verilmesi gerektiğini belirtiyor. Bir diğer çalışan ise dokuma kültürünü yaşatmak için çaba gösterdiklerini ve yetkililerin bu kültüre sahip çıkmasını istediklerini söylüyor. Bu ifadeler, geleneğin sürdürülebilirliğinin hem eğitim hem de kurumsal destekle ilişkili olduğunu gösteriyor.
Tahtaköprü kilimi örneği, coğrafi işaret ve usta-çırak ilişkisiyle somut olmayan kültürel mirasın nasıl nesiller arası aktarılabileceğine dair somut bir örnek sunuyor; üretim hızı ve emek yoğunluğu ise bu el sanatının ekonomik ve kültürel değerini öne çıkarıyor.
GELENEKSEL EL DOKUMASI KİLİMLERİ
