Uzman değerlendirmesi
Sosyal Güvenlik Uzmanı Yavuz Kurt, sigortalıların eksik gün sayılarını tamamlayarak emeklilik şartlarını karşılayabilmeleri ve sigorta başlangıcını öne çekebilmeleri açısından hizmet borçlanmalarının önemini vurguladı. Kurt, yıl başıyle beraber asgari ücret artışı ve Meclis gündemindeki düzenleme nedeniyle borçlanma maliyetlerinde önemli artışlar olacağını belirterek sigortalılara uyarılarda bulundu.
Hizmet borçlanması nedir?
Hizmet borçlanması, askerlik, doğum, memurların ücretsiz izinleri, avukatlık stajı, tutukluluk, gözaltı, grev, lokavt gibi çalışılamayan ve SGK bildirimi yapılamayan sürelerin, sigortalıların başvurusu üzerine SGK tarafından hesaplanan tutarı ödeyerek prim gününe dönüştürülmesidir.
Kimler borçlanma yapabilir?
Borçlanma yapabilmek için kişinin daha önce memur, işçi veya esnaf statülerinden en az bir gün sigortalı bildirimine sahip olması gerekir. Bu kapsamda askerlik ve yedek subay okulunda geçen süreler, üç çocuğa kadar her bir çocuk için doğum sonrası iki yıla kadar süreler, memurların ücretsiz izinleri, avukatların staj süreleri, doktorların fahri asistanlık süreleri, grev, lokavt, tutukluluk ve hükümlülük süreleri ile 13 Şubat 2011 tarihinden sonra geçen kısmi süreli çalışma süreleri borçlanılabilir.
Maliyet ve beklenen değişiklikler
Sigortalılar, prime esas kazancın günlük tutarının %32'si oranında ödeme yaparak borçlanabiliyor. Örnek olarak bugün için bir günlük borçlanma bedeli 4/a (SSK) sigortalıları için 277,40 TL, aylık 8.322 TL, yıllık ise 99.864 TL olarak hesaplanıyor. Yıl başında asgari ücretteki artış bu tutarları yükseltecektir. Ayrıca Meclis'te bulunan ve Aralık ayında yasalaşması beklenen torba kanunla günlük borçlanma oranının %45'e çıkarılması öngörülmektedir.
Başvuru ve ödeme süreçleri
Hizmet borçlanması talepleri, SGK müdürlüklerinde bulunan hizmet borçlanması başvuru belgesi veya sigortalının hazırlayacağı dilekçe ile SGK il ve merkez müdürlüklerine bizzat yapılabileceği gibi e-Devlet üzerinden de gerçekleştirilebilmektedir.
SGK başvuru sonrası hesapladığı borç tutarını iadeli taahhütlü gönderiyle bildirir. PTT alındısının teslim edildiği tarih borcun tebliğ tarihi sayılır. Bu tarihten itibaren bir ay içinde borçlanma bedelinin bankaya ödenmesi gerekir. Süresi içinde ödemeyenler veya kısmi ödeme yapanların kalan sürelerinin borçlandırılması için yeni başvuru şartı doğacaktır.
Ne kadar süre borçlanılabilir?
Sigortalılar borçlanabilecekleri sürelerin tamamını ödemek zorunda değildir; yalnızca hak etmek istedikleri sosyal güvenlik hizmetlerine erişmek için yeterli olan süreyi borçlanabilirler. Örneğin 540 gün askerlik yapan bir sigortalı, emeklilik için 320 gün ihtiyaç duyuyorsa yalnızca bu kadar gün için borçlanma yapabilir.
Ödeme sonrası iade (vazgeçme) koşulları
Aylık bağlanmamış olması şartıyla, sigortalılar SGK'ye yazılı müracaat ederek borçlanmadan vazgeçebilir. Bu durumda ödenen borçlanma tutarı faizsiz olarak tamamı iade edilir; kısmi iade mümkün değildir. Ayrıca sigortalılar herhangi bir süre veya bir defayla sınırlı olmaksızın ödedikleri borçlanma bedellerini her zaman ve her defa geri talep edebilirler.
Borçlanılan dönemlerin sigortalılık statüsü
Borçlanılan süreler, talep tarihindeki son sigortalılık statüsünden sayılır. Örneğin son olarak 4/1-a (SSK) statüsünde çalışan bir kişinin borçlandırılan süreleri bu statüde değerlendirilir. Zorunlu sigortalılıktan sonra isteğe bağlı prim ödeyenlerin borçlanmaları ise 4/1-b (Bağ-Kur) kapsamında değerlendirilir.
Sigorta başlangıcının öne çekilmesi
İlk kez sigortalı olunan tarihten önceki süreler borçlanıldığında, sigortalılık başlangıç tarihi borçlandırılan gün sayısı kadar geriye götürülür. Ancak bu uygulama her borçlanma için geçerli değildir; askerlik, doktora öğrenimi, tıpta uzmanlık, fahri asistanlık, avukatlık stajı ile kanun gereği yurt dışında resmî öğrenci olarak geçirilen öğrenim sürelerinin 18 yaşından sonraki kısmı için söz konusudur. Dolayısıyla tüm borçlanmalar sigortalılık başlangıcını öne çekmez.
SOSYAL GÜVENLİK UZMANI YAVUZ KURT
