Şap vakalarındaki gelişmeler ve serotipler
Prof. Dr. Sezgin Şentürk Bursa Uludağ Üniversitesi Veteriner Fakültesi İç Hastalıkları Ana Bilim Dalı’ndan yaptığı açıklamada, şap virüsünün diğer viral etkenlerden farklı ve çok hızlı değişebilen bir yapıya sahip olduğunu belirtiyor. Türkiye’de görülen şap vakalarının Afrika kökenli Sat-1 ve Sat-2 serotiplerinden kaynaklandığını, şu anda Sat-1’in aktif durumda olduğunu ifade etti. Şapın toplam 7 serotipi bulunuyor.
İlk karşılaşmanın etkileri
Afrika kökenli serotiplerle hayvanların daha önce karşılaşmamış olması nedeniyle hastalığın ilk girişinde etkilerin ağır hissedildiği belirtildi. Özellikle kuzu ve buzağılarda kalp kası hasarına bağlı ani ölümler gözlemlendi. Ağız, ayak ve memelerde oluşan lezyonlara bağlı olarak verim kayıpları; tırnaklardaki lezyonlar sonucunda kalıcı topallık ve zorunlu kesimler üreticiler için ciddi ekonomik kayıplara yol açtı.
Aşılama, bağışıklık süreci ve yanlış anlamalar
Şentürk, sahada aşı tartışmalarının olduğunu; hayvan sahiplerinin «aşı yapıldı, hayvan öldü» veya «aşı yapıldı ama yine hasta oldu» şeklinde şikayetler bildirdiğini aktardı. Bunun temelinde sıklıkla enfeksiyonun kuluçka döneminin bulunması yatıyor. Şapta kuluçka süresi genellikle 3–6 gün, bazen 14–21 güne kadar uzayabiliyor. Bu nedenle aşı uygulandığında hayvan zaten virüsü almış olabilir ve birkaç gün sonra klinik belirtiler başlayabilir; bu durum aşı ile hastalığın yanlış ilişkilendirilmesine neden oluyor. Şentürk, aşılama hastalıktan korunmada veya hafif atlatmada son derece önemlidir uyarısında bulundu.
Bağışıklık zamanlamasıyla ilgili olarak ilk doz aşıdan sonra 10 gün içinde kısmi koruma başladığı; ikinci dozun üç–dört hafta sonra uygulanmasının ardından bile 21 gün sonra tam bağışıklığın oluşmaya başladığı ifade edildi.
Alt varyant endişesi
Üreticilerden, uygun zaman ve aralıkta aşı yaptırmalarına rağmen birkaç ay sonra şap vakaları görüldüğüne dair bildirimler aldıklarını belirten Şentürk, bunun muhtemel nedenleri arasında alt varyantlar veya hayvanların zayıf immün yanıtının bulunduğunu vurguladı. Şap virüsünün sık değişim göstermesi nedeniyle bir serotipe karşı geliştirilen bağışıklığın yeni bir varyanta koruyuculuk sağlamayabileceği kaydedildi.
Şentürk, “Sürekli kendisini yeni şartlara göre yenileyen bir virüsle karşı karşıyayız” ifadesiyle alt varyantların riskine dikkat çekti ve sahadaki düşüncenin bu yönde olduğunu belirtti.
Sektörel sorumluluk ve önlemler
Hastalığın kontrolü için sektör içindeki tüm ilgili tarafların sorumluluk alması gerektiğini vurgulayan Şentürk; hayvan hareketlerinin düzenlenmesi, salgının boyutunun izlenmesi, saha gözlemleri ve kontrol çalışmaları dahil olmak üzere geniş çaplı bir yaklaşımın önemine işaret etti. Bu kapsamda düzenli ve uygun serotipli aşılamanın ihmal edilmemesi gerektiği tekrarlandı.
BURSA ULUDAĞ ÜNİVERSİTESİ VETERİNER FAKÜLTESİ İÇ HASTALIKLARI ANA BİLİM DALI ÖĞRETİM ÜYESİ PROF. DR. SEZGİN ŞENTÜRK, ŞAP HASTALIĞINA YOL AÇAN VİRÜSÜN, DİĞER VİRAL ETKENLERDEN ÇOK FARKLI BİR YAPIYA SAHİP, ÇOK HIZLI BİR ŞEKİLDE KENDİSİNİ DEĞİŞTİREBİLEN VE GÜNCELLEYEN BİR VİRÜS OLDUĞUNU BELİRTEREK, "ŞU ANDA EĞER AŞILARI ZAMANINDA VE UYGUN SEROTİPLE YAPILMASINA RAĞMEN HASTALIK OLUŞUYORSA TAHMİNİMİZ YENİ VARYANTLARLA KARŞI KARŞIYA KALMIŞ OLABİLİRİZ AÇIKÇASI" DEDİ.
