ORSAM paneli: "Küresel Stratejilerin Odağında Afrika Boynuzu ve Güncel Dinamikler"
Ortadoğu Araştırmaları Merkezi (ORSAM) tarafından düzenlenen "Küresel Stratejilerin Odağında Afrika Boynuzu ve Güncel Dinamikler" başlıklı panel, bölgenin jeo-stratejik önemi ve küresel aktörlerle ilişkileri çerçevesinde değerlendirmelere sahne oldu. Panel, Dr. Kaan Devecioğlu moderatörlüğünde gerçekleştirildi.
Paneldeki katılımcılar
Panele konuşmacı olarak Afro-Asya Stratejik Araştırmalar Enstitüsü (AAISS) Başkanı Prof. Dr. Abdiwahab Sheikh Abdisamed (Somali), Dış İlişkiler Enstitüsü (IFA) Afrika Çalışmaları Genel Direktörü Dr. Gizachew Asrat (Etiyopya), Dr. Clifford Omondi Okwany (Nairobi Üniversitesi) ve Prof. Dr. Elem Eyrice Tepeciklioğlu (Ankara Sosyal Bilimler Üniversitesi Bölge Çalışmaları Enstitüsü) katıldı.
Açılış konuşması: ORSAM Başkanı Kadir Temiz
ORSAM Başkanı ve İstanbul Medeniyet Üniversitesi Dr. Öğretim Üyesi Kadir Temiz, dünyada siyaset, ekonomi, sosyal ve kültürel alanlarda yeni bir dönemin yaşandığını belirterek panelde ele alınacak konuların yalnızca Afrika ile sınırlı kalmayacağını vurguladı. Temiz, Afrika Boynuzu'nun jeo-stratejik bir merkez haline geldiğini ve bölgenin enerji kaynakları, deniz ticareti ile güvenlik meseleleri bakımından küresel güç projeksiyonlarının kesişim noktasında yer aldığını söyledi. Ayrıca, Türk hükümeti, kurumlar ve sivil toplumun bölgeye artan ilgisine dikkat çekti.
Milli İstihbarat Akademisi temsilcisi: Dr. Hakkı Uygur
Dr. Hakkı Uygur, Afrika Boynuzu'nu jeopolitik ve stratejik açıdan en kritik coğrafyalardan biri olarak tanımladı ve küresel güçlerin bölgeye olan ilgisine işaret etti. Uygur, enerji, ticaret ve güvenlik bağlamında bölgenin hem bölgesel hem de küresel düzeyde belirleyici bir role sahip olduğunu belirtti ve Türkiye'nin Somali, Etiyopya, Sudan ve Cibuti ile geliştirdiği çok boyutlu ilişkilerin önemine değindi.
Prof. Dr. Abdisamed: Türkiye'ye güven ve bölgesel aktörlerin rolü
Prof. Dr. Abdisamed, Somali tarihine temas ederek 1991'de tek taraflı bağımsızlığını ilan eden Somaliland konusunu ele aldı. Bölgedeki küresel ve bölgesel aktörlerin faaliyetlerine dikkat çeken Abdisamed, saygı duyan bir aktörden istikrarsızlık beklemeyeceklerini ifade etti. ABD'nin bölgede askeri üsleri ve birlikleri bulundurduğunu, Avrupa'nın insani yardım çerçevesinde varlığını hissettirdiğini; BAE'nin Somali'yi "kırılgan" gördüğünü ve Türkiye'nin ise yatırım ve insani yardımda öncü ülkelerden biri olduğunu vurguladı.
Abdisamed panelde, Afrika Boynuzu ülkelerinin küresel aktörlerden "istismar" değil, "eşit ortaklık" beklediklerini belirterek: "Gerçekten dost olarak Türkiye'yi gördük. Biz aslında güvenlik birimlerimizin eğitimini üstlenecek başka bir ülke düşünmüyoruz, istemiyoruz." ifadesini kullandı.
Dr. Gizachew Asrat: Etiyopya'nın denize erişim isteği ve bölgesel dengeler
Dr. Gizachew Asrat, Etiyopya'nın denize erişim ihtiyacının bazı ülkelerle gerginliğe neden olduğunu ve diğer aktörlerin bu konuya kendi stratejileri çerçevesinde yaklaştığını ifade etti. Asrat, bölgesel istikrarın ekonomi ve ticaret açısından kritik olduğunu, bu nedenle ülkelerin istikrarsızlaştırıcı unsurlara karşı daha temkinli davrandığını aktardı. Etiyopya'nın denize erişim talebinin anlaşıldığını ancak meselenin nasıl gerçekleşeceğinin belirleyici olduğunu vurguladı ve Türkiye'nin bölgeye en fazla yatırım yapan ülkeler arasında olduğunu söyledi.
Dr. Clifford Okwany: Kenya perspektifi ve Türkiye ile ilişkiler
Dr. Okwany, Afrika'da bireysel dış politika tercihlerinin önemine dikkat çekerek Kenya Devlet Başkanı William Ruto'nun denge politikasıyla ilişkileri çeşitlendirdiğini anlattı. Okwany, Türkiye'nin Somali ile güçlü güvenlik ve askeri eğitim ilişkileri bulunduğunu; Türkiye'nin Kenya ile ise farklı, daha ekonomik odaklı bir ilişki dinamiği yürüttüğünü belirtti. Batılı aktörlerin Somali ile koşullara dayalı ilişkiler kurduğunu, Türkiye'nin ise daha pragmatik ve arabulucu bir yaklaşımı tercih ettiğini ifade etti.
Prof. Dr. Elem Eyrice Tepeciklioğlu: Tarihi bağlar ve çok boyutlu işbirliği
Prof. Dr. Tepeciklioğlu, Türkiye'nin bölge ülkeleriyle tarihi, dini ve kültürel bağlarının bulunduğunu; Somali ve Etiyopya ile ilişkilerin geçmişine dair bilgiler sundu. Güvenlik işbirliği, ticaret, teknoloji ve diplomasi alanlarında eş zamanlı ilerlemenin Türkiye'yi diğer aktörlerden farklı kıldığını belirtti. Ayrıca Afrika Boynuzu'nda keşfedilmemiş petrol ve doğal gaz kaynakları bulunduğunu ve doğal kaynakların güvenlik ile yatırım tercihlerini şekillendirdiğini aktardı.
Panelin genel değerlendirmesi
Panelde öne çıkan ortak vurgu, Afrika Boynuzu'nun küresel aktörler için stratejik önemi ile bölge ülkelerinin dış ilişkilerde eşit ortaklık ve istikrar beklentisiydi. Türkiye'nin bölgeye yönelik insani yardım, yatırım ve güvenlik işbirlikleri aracılığıyla farklı ve pragmatik bir aktör olarak öne çıktığı sıkça tekrarlanan bir tespit oldu. Panel katılımcıları, bölgesel istikrarın ekonomik faydaları ve güvenlik risklerinin dengelenmesi gerektiğini vurgulayarak çok aktörlü bir ortamda yerel çıkarların korunmasının önemine dikkat çekti.
Ortadoğu Araştırmaları Merkezi (ORSAM) tarafından "Küresel Stratejilerin Odağında Afrika Boynuzu ve Güncel Dinamikler" başlıklı panel düzenlendi. Panele ORSAM Başkanı Kadir Temiz (sol 4), Milli İstihbarat Akademisi (MİA) Başkan Yardımcısı Hakkı Uygur (sol 3), Etiyopya'dan Dış İlişkiler Enstitüsü (IFA) Afrika Çalışmaları Genel Direktörü Gizachew Asrat (sağ 3) katıldı.
