OMÜ'lü araştırmacının yapay zeka modeli yenidoğanlarda erken tanı imkanı sunuyor
Ondokuz Mayıs Üniversitesi (OMÜ) Gelişimsel Eğitim Uygulama ve Araştırma Merkezi Yenidoğan Yoğun Bakım Ünitesi Akademik Danışmanı Öğr. Gör. Dr. Sema Gül tarafından geliştirilen yapay zeka destekli uygulama, yenidoğan bebeklerin hareketlerini analiz ederek nörolojik bozuklukların erken teşhisini amaçlıyor. Proje, riskli bebeklerde erken tanı ve müdahaleyi hızlandırmak üzere tasarlandı.
Projenin doğuşu ve kurumsal destekler
Dr. Sema Gül'ün 'Riskli bebek hareket algılayıcı' projesi, 5 sene önce TÜBİTAK'ın Girişimcilik Destek Programı'ndan (BiGG) destek almaya hak kazanmasıyla ilerledi. Samsun Teknopark ve OMÜ Teknoloji Transfer Ofisi girişimcilik eğitimlerinin ardından ADAPHA Yapay Zeka AR-GE ve Yazılım AŞ kuruldu. Ekip, mühendislerle birlikte 'BabySensAI' adını verdikleri yapay zeka modelini geliştirdi.
Geliştirilen model TEKNOFEST kapsamındaki İstanbul Uluslararası Buluş Fuarı'nda (ISIF 21) altın madalya aldı ve çeşitli ulusal ile uluslararası kongrelerde bildirilerle ödüllendirildi.
Modelin performansı ve klinik bulgular
Dr. Gül, çalışmasının klinik deneyimine dayanarak riskli bebeklerde nörogelişimsel izleme ve erken müdahale uygulamaları üzerine 16 yıllık bir geçmişi olduğunu belirtiyor. Dünya ve Türkiye düzeyinde tespit edilen risk oranlarına dikkat çekerek şunları aktarıyor: Dünyada 8 milyon bebek riskli grup içinde yer alıyor, Türkiye'de ise yılda 100 bin bebeğin taranması gerektiği vurgulanıyor. Doğumlarla birlikte yaklaşık %10 oranında risk grubunun oluştuğu ve erken müdahale ile engellilik oranlarında %40'a varan azalma sağlanabildiği ifade ediliyor.
Ekibin geliştirdiği BabySensAI modelinin şu ana kadar %94 başarı oranına ulaştığı belirtiliyor. Uygulama üzerinden 160 bebeğin analiz edildiği, bunların 34 tanesinde anormallik tespit edildiği ve bu bebeklerin tipik ile atipik olarak sınıflandırıldığı açıklandı. Atipik tespit edilen bebeklerin erken dönemde terapiye yönlendirildiğinde fiziksel ve bilişsel alanda kayda değer gelişim gösterdikleri bildirildi.
BabySensAI platformu aracılığıyla ebeveynler Babysensai.com web sitesine videolar yükleyerek analiz yaptırabiliyor. Sistem, aile hekimleri, çocuk doktorları, çocuk nörologları ve terapistlere yönlendirme sağlayan raporlar üretiyor. Bu sayede gereksiz MR ve tetkik kullanımının azaltılması, erken teşhis ve erken müdahalenin sağlanması hedefleniyor.
Erken tanı süresinde elde edilen kazanım
Dr. Gül, dünya genelinde erken tanı sürecinin çoğunlukla 2 yaşa kadar uzandığını, geliştirdikleri yöntemle bu süreci 5 aya kadar düşürebildiklerini belirtiyor. Ailelerin evlerinden kolaylıkla video göndererek değerlendirme alabilmeleri hem maddi hem de manevi yükü azaltıyor; ayrıca toplum açısından erken dönemde bireylerin hayata kazandırılması açısından sosyal önem taşıyor.
Ailelerin deneyimleri ve uygulamanın etkileri
Uygulamayı kullanan ebeveynlerden gelen geri bildirimler de paylaşıldı. Murat Ersavaş, 30 haftalık doğan bebekleri için evden çekilen videolarla erken tanı koyduklarını ve bu sayede bebeğin motor gelişiminde olumlu sonuçlar elde ettiklerini aktardı. Anne Özlem Ersavaş ise uygulamanın yanı sıra Dr. Gül'ün sağladığı konuşma, dil ve yeme terapisi desteğinin de aileye fayda sağladığını belirterek uygulamayı tavsiye etti.
Bir başka aile olan Hakan Yön, 28 haftalık doğan ve kuvözde 64 gün kalan bebekleri için Dr. Gül'ün yönlendirmeleriyle erken destek sağlayarak çocuğun gelişimini 1,5 yaşına kadar takip ettiklerini ve elde edilen ilerlemeden memnun olduklarını ifade etti.
Hedeflenen hasta grupları
Tarama programı, erken doğan bebekler, zor doğumla dünyaya gelenler, beyin kanaması geçirenler, kuvözde uzun süre kalanlar ve hareketlerini kısıtlayan genetik hastalıkları olan bebekleri kapsıyor. Bu gruplarda erken tanı konularak zamanında müdahale ve takip sağlamaya odaklanılıyor.
Sonuç olarak, BabySensAI uygulaması yenidoğan hareket analizine dayalı erken tanı olanağı sunarak hem gereksiz tetkiklerin önüne geçmeyi hem de erken müdahaleyle engellilik oranlarını azaltmayı hedefliyor. Uygulama, klinik deneyim ve aile geri bildirimleriyle erken tanı sürecini kısaltabildiğini gösteriyor.
Ondokuz Mayıs Üniversitesi (OMÜ) Gelişimsel Eğitim Uygulama ve Araştırma Merkezi Yenidoğan Yoğun Bakım Ünitesi Akademik Danışmanı Öğr. Gör. Dr. Sema Gül’ün geliştirdiği yapay zeka destekli uygulama, yenidoğan bebeklerin hareketlerini analiz ederek nörolojik bozuklukların erken teşhisini sağlıyor.
