MI6 Başkanı Richard Moore Türkiye'nin stratejik önemine vurgu yaptı
İngiltere dış istihbarat servisi MI6'nın Başkanı Richard Moore, görev süresinin sonlarında İstanbul'da verdiği konuşmada, "Türkiye, yüzyıllardır olduğu gibi bugün de uluslararası sistem açısından kritik ve büyük bir öneme sahip ülke" sözleriyle ülkenin bölgesel ve küresel önemine dikkat çekti.
Moore'un Türkiye ile kişisel ve kurumsal bağları
Öğrencilik yıllarında Türkçeyi öğrenmek için Türkiye'ye geldiğini aktaran Moore, daha sonra 2014-2018 döneminde İngiltere'nin Ankara Büyükelçisi olarak görev yaptığını hatırlattı. Görevini yakında Blaise Metreweli'ye devredecek olan Moore, İstanbul'daki hitabının yalnızca duygusal sebeplere dayanmadığını vurguladı.
Moore, Türkiye ile işbirliğinin kapsamına değinerek NATO ortaklığı, Ukrayna'nın egemenliğine yönelik destek, DEAŞ'a karşı ortak mücadele ve Suriye'de istikrar çabalarını örnek gösterdi. Ayrıca Milli İstihbarat Teşkilatı (MİT) ile yapılan yakın işbirliğine temas ederek, önceki Başkan Hakan Fidan ve mevcut Başkan İbrahim Kalın ile çalışmalarını aktardı.
Gizlilik ve açıklık dengesi: "Gizli kalmak için daha açık olunmalı"
Moore, MI6 başkanlığında benimsediği stratejik yaklaşımı özetlerken daha sık ve hedefli konuşma tercih ettiğini belirtti. Kurum içindeki dönüşümü ve daha açık bir istihbarat tarzını savunarak, "Gizli kalmak için daha açık olunmalı." ifadesini hatırlattı.
Bu dönemde kurum içinde kadınların, dış görevlerde ve teknoloji ekiplerinde artan liderlik rollerine; ayrıca etnik azınlık kökenli personelin üst düzey pozisyonlara terfiine işaret etti. Ancak hâlâ personelin yalnızca %40'ının kadın ve etnik azınlıkların oranının %10'un altında olduğunu belirterek, dezavantajlı geçmişe sahip tüm ırklardan adayların kuruma çekilmesi gerektiğini vurguladı.
Teknoloji ve ortaklıklar öncelik
Moore, MI6'nın teknoloji alanında üniversiteler, yeni kurulan şirketler ve büyük teknoloji firmalarıyla işbirliğine ihtiyaç duyduğunu; kuantum bilişim, yapay zeka ve sentetik biyoloji gibi alanlarda fikirleri olan şirketleri desteklediklerini söyledi. Bu yaklaşımı, gizliliğe çekilmeksizin doğru ortaklıklarla ulusal güvenlik kabiliyetlerini güçlendirme ve yüksek teknoloji istihdamı yaratma çabası olarak tanımladı.
Rusya-Ukrayna Savaşı, Zelenskiy ve dış aktörlerin rolü
Moore, Rusya-Ukrayna Savaşı'nda Ukrayna'ya verilen desteğin önemine değinerek Volodimir Zelenskiy'nin liderliğini "kritik" olarak nitelendirdi. Putin'in beklentilerinin aksine Ukraynalıların direncinin Rusya'nın hamlelerinin sonuçlarını değiştirdiğini, bunun aynı zamanda İsveç ve Finlandiya'nın NATO'ya katılma sürecini etkilediğini ifade etti.
Çin'in Rusya'ya verdiği desteğe dikkat çeken Moore, bu ilişkinin savaşta kullanılan ekipman ve bileşenler üzerinden etkili olduğunu belirtti. Rusya'da farklı tutumlar olduğuna, bazı kişilerin açık direnişte bulunduğuna ve bazılarının ise daha gizli yollarla muhalefet gösterdiğine işaret etti.
Çin, İran ve Orta Doğu'ya ilişkin yaklaşımlar
Moore, Çin'in 21. yüzyılda küresel sistemde önemli bir aktör olarak yükselme potansiyeline işaret ederek İngiltere'nin Çin ile "saygı çerçevesinde ve yapıcı bir ilişki" istediğini söyledi. Çin'in uluslararası yükümlülüklere bağlı kalmasının önemini vurguladı.
İran konusunda ise Moore, "nükleer silahlardan arındırılmış İran" hedefinin öncelik olmaya devam etmesi gerektiğini belirtti. Orta Doğu'daki son gelişmelere değinerek, 7 Ekim 2023 sonrası süreçte kalıcı güvenlik ve refahın iki devletli çözümle sağlanabileceğine dikkat çekti ve Gazze için "barışa ihtiyaç" olduğunu söyledi.
Terör örgütleri, bölgesel krizler ve işbirliği
Moore, DEAŞ ve El Kaide'nin kapasitelerinin kolektif çabalarla zayıflatıldığını ancak çevrim içi propaganda ve yönetilmeyen sahalardaki fırsatlarla yeniden yapılanma çabalarının sürdüğünü belirtti. Bu tehditlere karşı çeviklik ve güçlü ortaklıkların gerekliliğini vurguladı.
Sudan, Afganistan ve Suriye gibi beklenmedik krizlere işaret eden Moore, Beşşar Esed rejimi öncesinde HTŞ ile kurulan ilişkiler ve İngiltere'nin Suriye'ye dönüşü için hazırlanan yol haritası gibi girişimlerden söz etti. Terörle mücadelede Türkiye de dahil yurt dışı ortaklarla yakın çalışmanın önemine değindi.
Veda, devir teslim ve kişisel notlar
Moore, görevini devralacak Blaise Metreweli'nin çeyrek asırlık deneyime sahip olduğunu belirtti. Uzun kamu hizmetinin ardından emekliliğe geçeceğini mecazi ifadelerle anlatarak, "pelerinimi asıyor, hayali hançerimi kınına geri koyuyorum ve meşhur yeşil kalemimi teslim ediyorum" dedi. MI6'yı yönetmenin hayatının bir ayrıcalığı olduğunu söyledi.
Konuşma, Türkiye'nin bölgesel rolü, istihbarat kurumlarında şeffaflık ve çeşitlilik, teknolojik işbirliklerinin önemi ile uluslararası krizlere yönelik yaklaşım gibi ana temalar etrafında şekillendi ve Moore'un görev dönemindeki öncelikleri özetledi.
Görevi sona eren ve MI6 Başkanlığını yakında Blaise Metreweli'ye devredecek İngiltere dış istihbarat servisi MI6 Başkanı Richard Moore, İngiltere'nin İstanbul Başkonsolosluğunda hitapta bulundu.
