Mevsimsel grip: Kimler risk altında, hangi önlemler öne çıkıyor?
Türkiye Aile Hekimleri Uzmanlık Derneği (TAHUD) Yönetim Kurulu Başkanı Prof. Dr. Güzin Zeren Öztürk ve TAHUD Genel Başkan Yardımcısı Prof. Dr. Seçil Günher Arıca, mevsimsel grip ile basit soğuk algınlığının farklı hastalıklar olduğunu vurgulayarak, riskler ve korunma stratejileri hakkında kapsamlı uyarılar yaptı.
Grip yükü ve risk grupları
Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) verilerine göre grip salgınları yılda 3-5 milyon ağır vaka ve 290 bin-650 bin solunum yolu hastalığına bağlı ölüme yol açabiliyor. Vakaların büyük çoğunluğu hafif-orta şiddette seyretse de; 65 yaş üstü bireyler, kronik kalp-akciğer hastaları, diyabetliler, bağışıklığı baskılanmış kişiler, küçük çocuklar ve gebeler ciddi komplikasyon, hastaneye yatış ve ölüm riski taşıyor.
Bilimsel çalışmalar, grip enfeksiyonunu takiben ilk yedi gün içinde kalp krizi riskinin altı kata kadar arttığını gösteriyor. Ayrıca diyabetik hastalarda gribe bağlı hastaneye yatış ve ölüm oranlarının yaklaşık 5 kat daha fazla olabildiği ifade ediliyor.
Belirtiler ve hastalığın ciddiyeti
Grip; yüksek ateş, kas ve baş ağrısı, boğaz ağrısı, kuru öksürük, burun akıntısı ve halsizlik gibi bulgularla seyreder. Basit bir nezleden farklı olarak grip, tüm vücudu etkileyebilen sistemik bir enfeksiyon olup, özellikle risk grubundaki hastalarda ağır komplikasyonlara yol açabiliyor.
Sezonun erken başlaması ve bulaşın artışı
Prof. Dr. Seçil Günher Arıca, Avrupa Hastalık Önleme ve Kontrol Merkezi (ECDC) 2025 45. hafta güncellemesine atıfla bu sezonun Avrupa bölgesinde önceki yıllara kıyasla daha erken artış eğiliminde olduğunu belirtti. Asya'nın bazı ülkelerinde de benzer bir eğilim gözlendiği; bunun erken izlemi ve korunmayı gerektirdiği vurgulandı.
Okulların tam kapasite açılması, kapalı alanlarda geçirilen sürenin artması ve toplu etkinliklerin yoğunluğu bulaş zincirini güçlendiriyor. Bu dönemde alınacak koruyucu önlemler sezonun seyrini belirleyebilir.
Aşı ve koruyucu stratejiler
Prof. Dr. Güzin Zeren Öztürk aşılamanın toplumsal bir sorumluluk olduğunu belirterek, ülke genelinde aşılanma oranı arttıkça ağır hastalık ve hastaneye yatışların azalacağını, sağlık sistemi üzerindeki yükün hafifleyeceğini ifade etti. Ayrıca grip aşısının yalnızca bireysel değil, ekonomik açıdan da stratejik bir önlem olduğunu vurguladı; ortalama bir grip vakasının 5-7 gün çalışamama ile sonuçlanmasının milyonlarca iş günü kaybına yol açtığına dikkat çekti.
Prof. Dr. Seçil Günher Arıca bu sezon kullanılmaya başlanan trivalan (trivalent) grip aşısının, Dünya Sağlık Örgütü önerileri doğrultusunda baskın virüs suşlarına odaklanarak antijen yükünü azaltmayı ve bağışıklık yanıtını optimize etmeyi hedeflediğini belirtti.
Öncelikli gruplar ve aşı zamanlaması
TAHUD yetkilileri, sağlık çalışanları, çocuklar, gebeler, kronik hastalar ve 65 yaş üstü bireyler başta olmak üzere risk gruplarının öncelikle aşılanması gerektiğini vurguladı. Çocukların aşılanmasının toplum bağışıklığını güçlendirdiği; aşı olmayan çocukların ve yetişkinlerin önemli bir kısmının grip nedeniyle hastaneye yatabildiği; hastaneye yatan çocukların büyük bölümünün daha önce kronik rahatsızlığı olmayanlar olduğu hatırlatıldı.
Aşılamanın zamanlamasıyla ilgili olarak Prof. Dr. Öztürk, aşı için en uygun dönemin ekim ve kasım ayları olduğunu, bu dönemde yapılan aşıların şubat-mart dönemine kadar koruyuculuk sağlayabileceğini söyledi. Ayrıca DSÖ'nün "her hastane ziyareti bir aşılama fırsatıdır" yaklaşımı ile sağlık kuruluşlarıyla her temasın koruyucu sağlık hizmetlerini tamamlama açısından önem taşıdığı vurgulandı.
Sonuç: Aşılamanın rolü
TAHUD yetkilileri, mevsimsel grip sezonunun erken başladığı bu dönemde korunmanın çok yönlü olduğunu; bireysel aşılamanın hem sağlık hem de ekonomik sürdürülebilirlik açısından kritik bir yatırım olduğunu belirterek, toplumun aşılanma oranının artırılmasının ağır hastalık, hastaneye yatış ve sağlık sistemi üzerindeki yükü azaltmada belirleyici olacağını ifade etti.
TÜRKİYE AİLE HEKİMLERİ UZMANLIK DERNEĞİ (TAHUD) YÖNETİM KURULU BAŞKANI PROF. DR. GÜZİN ZEREN ÖZTÜRK VE TAHUD GENEL BAŞKAN YARDIMCISI PROF. DR. SEÇİL GÜNHER ARIC
