Lübnan'da Bakanlar Kurulu öncesi tansiyon: 'Silahların devlet tekeline alınması' gündemi
VESİM SEYFEDDİN - Lübnan'da, 'silahların devlet tekeline alınması' konusunun görüşüleceği Bakanlar Kurulu toplantısı öncesi hükümet ve muhalefet arasında yoğun temaslar sürüyor. Planın uygulanmasına ilişkin tartışmalar, ülkede siyasi gerilimi artırmış durumda.
Toplantının kritik önemi ve tarafların pozisyonu
Siyasi analist Hasan ed-Dur, toplantının 'Lübnan siyasetinde kritik bir dönüm noktası' olduğunu belirtiyor. Dur, toplantının içeriğine bağlı olarak sonuçların farklı olacağını vurguluyor: 'Eğer toplantının tek gündemi silahın toplanması planı olursa, Hizbullah ve Emel Hareketi'ne bağlı bakanlar toplantıya katılmayacak. Ancak plan ulusal mutabakat çerçevesinde daha geniş bir gündemde ele alınırsa görüşmeye açıklar.'
Dur, orduya süre sınırı konmasının dış güçlerin Lübnan'ı istikrarsızlığa sürüklemek istediği izlenimi verdiğini ve bunun ülkeyi son derece kritik bir döneme sokabileceği uyarısında bulundu.
Uluslararası temaslar ve destek işaretleri
ABD'nin Suriye Özel Temsilcisi Tom Barrack'ın Haziran ziyaretleriyle başlayan sürecin ardından, ziyaret trafiği devam ediyor. Yazar ve siyasi analist Tony Boulos, ABD'nin Orta Doğu Özel Temsilci Yardımcısı Morgan Ortagus'un planlanan ziyaretinin, Lübnan Özel Temsilcisi Jean-Yves Le Drian'ın ziyaretiyle eş zamanlı olmasının sürece uluslararası destek anlamı verdiğini söylüyor. Boulos, bunun 'Lübnan anayasasının uygulanması, uluslararası kararların hayata geçirilmesi ve ülkedeki resmi kurumların düzeninin yeniden sağlanması için Arap desteğini de alan ABD-Avrupa mutabakatını teyit ettiğini' belirtti.
Boulos ayrıca, uluslararası aktörlerin devletin planının uygulanması konusunda siyasi, ekonomik ve gerekirse askeri destek sağlamaya hazır olduğuna dair mesajlar gönderdiğini kaydetti. Bu mesajların Hizbullah'a, devlet otoritesine karşı çıkmanın maliyetleri olacağı yönünde doğrudan uyarılar içerdiğini ifade etti.
Ordunun planı ve uygulama koşulları
Emekli tuğgeneral ve askeri analist Hişam Cabir, Lübnan ordusunun devlet kontrolü dışında dağılmış silahları toplamak için kapsamlı bir teknik plan hazırladığını söyledi. Cabir'e göre plan, yıl sonuna kadar devam edecek bir takvim dahilinde kademeli olarak uygulanacak; ancak 'Hizbullah ile net bir uzlaşı sağlanmadığı sürece ordu bu planı sahada uygulayamaz.'
Cabir, ordunun Hizbullah tarafından temsil edilen geniş bir halk kesimine karşı güç kullanmayı veya çatışmaya girmeyi göze alamayacağını belirtti. Planın başarısının uygulama mekanizmalarının netliğine ve siyasi uzlaşıya bağlı olduğunu vurguladı.
Hizbullah ve Emel Hareketi'nin tepkisi
Daha önce Bakanlar Kurulu, Hizbullah dahil tüm grupların ellerindeki silahların devletin tekeline alınması kararını onaylamış ve Lübnan ordusuna yıl sonuna kadar uygulanacak bir plan hazırlanması talimatı vermişti. Buna karşı çıkan Hizbullah ve Emel Hareketi'ne bağlı bakanlar kararı protesto ederek oturumu terk etmişti.
Hizbullah Genel Sekreteri Naim Kasım, kararın alındığı gün yaptığı açıklamada, 'İsrail'in saldırıları sürerken Hizbullah'ın gücünden vazgeçmeyi kabul etmeyeceğini' ifade etmişti.
Uygulama adımları ve zaman çizelgesi
ABD'nin Suriye Özel Temsilcisi Tom Barrack, 19 Haziran'da Beyrut yönetimine 'ülkedeki tüm silahların yalnızca devletin denetiminde toplanmasını öncelikli hedef olarak belirleyen' ABD önerisini sundu. Barrack, 27 Haziran'da Al Arabiya'ya yaptığı açıklamada, 'Hizbullah'ın askeri kanadı tamamen ortadan kalkmalı. Siyasi kısmı değil ama askeri yapısı kabul edilemez. Silahsızlanma için takvim belirlenmeli, mesela Litani Nehri'nin kuzeyine çekilmeli.' ifadelerini kullanmıştı.
Bakanlar Kurulu, 5 Ağustos'ta yaptığı toplantıda orduya 'silahların yıl sonuna kadar toplanmasına dair bir plan hazırlama' görevi vermişti. Bu kapsamda, Lübnan-Filistin Diyalog Komitesi Başkanı Büyükelçi Ramiz Dımaşkiyye 21 Ağustos'ta Filistin kamplarındaki silahların teslimine yönelik ilk aşamanın başkent Beyrut’taki Burc el-Baracine Mülteci Kampı'nda başladığını açıklamıştı. Lübnan ordusu, 28 Ağustos'ta Sur’daki Er-Raşidiyye, El-Bas ve El-Burc eş-Şimali adlı Filistin mülteci kamplarından silahları teslim almıştı.
Barrack, 26 Ağustos'ta Lübnan Cumhurbaşkanı Joseph Avn ile görüşmesi sonrası düzenlenen basın toplantısında, 'İsrail'in Lübnan'ın güneyinden çekilmesini sağlamak için çalışacağız ancak en önemli şey Hizbullah'ın silahsızlandırılması. İsrail, Hizbullah’ın silahsızlandırılmasına yönelik adımlarla eş zamanlı adımlar atacak.' demişti.
Sonuç ve beklentiler
Toplantının gündeminin kapsamı ve izlenecek yöntem, hem hükümet içi dengeyi hem de sokak ve güvenlik dinamiklerini belirleyecek. Uzlaşı sağlanması durumunda Şii bakanların kabineye katılımı kolaylaşabilir; aksi takdirde süreç hem siyasi hem de güvenlik açısından daha sancılı bir döneme girebilir. Kararın uygulanabilirliği, ordu ile siyasi aktörler arasındaki güvene ve uluslararası temasların yönlendirdiği desteğin gerçekliğine bağlı görünüyor.
