Libya'daki siyasi yapıyı etkileyen ve giderek karmaşıklaşan ihtilaflar, ülkedeki meşru kabul edilen Ulusal Birlik Hükümeti (UBH) ile doğudaki Temsilciler Meclisi (TM) arasında yaşanmaktadır. Bu yazıda, Libya'nın mevcut kurumları ve bunlar arasındaki gerilimler, 7 soru üzerinden ele alınmaktadır.
1. Libya'daki Mevcut Kurumların Meşruiyeti Nedir?
Libya'daki üst düzey kurumlar, Bingazi'deki TM ve onun üst kanadı olan Devlet Yüksek Konseyi ile yürütme işlevini üstlenen meşru hükümet UBH'den oluşmaktadır. Bu kurumlar, 2015 yılında Fas'ın Suheyrat kentinde imzalanan Libya Siyasi Anlaşması ile meşruiyet kazanmıştır. TM, UBH ve diğer yapılar arasında pek çok konuda anlaşmazlık yaşanmaktadır.
2. Libya'da İki Farklı Meclis Var mı?
Libya'da sadece bir yasama organı bulunmaktadır. TM ve onun üst kanadı Devlet Yüksek Konseyi, yasama erkini oluşturur. Ancak, bu kurumlar başka şehirlerde bulunduklarından, iki ayrı meclis varmış algısı oluşmaktadır.
3. İki Farklı Hükümetin Ortaya Çıkışı
Başkent Trablus'taki UBH, 2021 yılında TM'nin güven oyunu alarak kurulmuştur. Ancak TM, Şubat 2022'de Dibeybe hükümetinin görevine son verdiğini açıkladı. BM, bu yeni hükümeti tanımamaktadır ve resmi olarak Dibeybe hükümeti meşru kabul edilmektedir.
4. Libya Başkanlık Konseyi'nin Görevleri ve Yetkileri
Libya'nın en yüksek yürütme organı olan Başkanlık Konseyi, dış ilişkilerde Libya'yı temsil eder ve askeri atamalar yapabilir. Konseyin başkanı, olağanüstü hal ilan edebilir.
5. TM ve Dibeybe Hükümeti Arasındaki Temel Anlaşmazlık
TM Başkanı Akile Salih, Dibeybe hükümetinin yürütme yetkisini Usame Hammad hükümetine devrettiğini savunurken, Dibeybe, hükümetinin meşru olduğunu ve görevini sürdüreceğini belirtmektedir.
6. Devlet Kurumlarının Çalışma Yapısı
Libya Merkez Bankası ve Ulusal Petrol Kurumu gibi kritik devlet kurumları, Trablus'ta merkezi olarak faaliyet göstermektedir. Ancak doğuda ve batıda fiilen iki farklı hükümet bulunduğundan, birçok kurum yerel yönetimlerin kontrolünde işlev görmektedir.
7. Libya'nın Doğu ve Batısında İki Farklı Ordu Var mı?
Libya'da iki farklı askeri yapı mevcuttur: Doğuda Halife Hafter'e bağlı silahlı güçler ve batıda UBH'ye bağlı ordu. 2020 yılında imzalanan ateşkes anlaşması bu güçler arasındaki durumu düzenlemektedir. En son Ağustos 2024'te, iki taraf arasında yapılan resmi açıklamalarda ateşkesin sürdürülmesi taahhüt edilmiştir.
