Libya'da Merkez Bankası ve Devlet Yüksek Konseyi Krizleri
Libya'daki bölünmüşlük ve istikrarsızlık 2024'te Merkez Bankası krizi ve Devlet Yüksek Konseyi başkanlık seçimlerindeki anlaşmazlık üzerinden gün yüzüne çıktı. Seçimlerin yapılamaması, ülke kurumlarını siyasi çekişme ve nüfuz mücadelesi alanına dönüştürmüş durumda.
Merkez Bankası Krizi
Libya'da Merkez Bankası krizinin fitilini, doğudaki Temsilciler Meclisi’nin (TM) 12 Ağustos’ta Başkanlık Konseyi Başkanı Muhammed el-Menfi’den yetkilerini alarak TM Başkanı Akile Salih’e devretmesi ateşledi. Bu durum, uluslararası çabalara rağmen seçimlerin yapılamaması nedeniyle ülkenin doğusu ve batısı arasında süregelen gerginlikleri artırdı.
Başkanlık Konseyi, TM’nin desteklediği Merkez Bankası Yönetimi’nin değiştirilmesine karar verdi. TM'nin atadığı Merkez Bankası Başkanı Sıddık el-Kebir, görevini devam ettireceğini açıklamasına rağmen, 26 Ağustos’ta Başkanlık Konseyi'nin yeni atadığı yönetim görevi devraldı. Bu gelişme, ülkenin siyasi bölünmüşlüğünün daha da derinleşmesine neden oldu.
Pertrol Üretimi Üzerindeki Etkileri
Merkez Bankası krizi, TM’nin doğudaki Usame Hammad hükümetinin, tüm petrol sahaları ve limanları kapatma kararı almasına yol açtı. Bu karar sonucunda Libya'nın günlük petrol üretimi bir milyondan 500 bin varil düzeyine düştü, milyarlarca dolarlık kayıplar yaşandı. Bu durum, uluslararası bankaların Merkez Bankası yönetimine yönelik işlemlerini durdurmalarıyla birlikte ülkedeki ekonomik durumu daha da kötüleştirdi.
BM Arabuluculuğu ile Çözüm Çabaları
Birleşmiş Milletler Libya Destek Misyonu (UNSMIL), TM ve Devlet Yüksek Konseyi temsilcileri arasında Merkez Bankası başkanı ve yardımcısı konusunda müzakerelere aracılık etti. 25 Eylül’de yapılan anlaşmayla, Naci İsa Merkez Bankası Başkanı, Meri el-Berasi ise yardımcısı olarak atandı. Yeni yönetim 2 Ekim’de göreve başladı ve aynı gün petrol sahaları yeniden açıldı.
Devlet Yüksek Konseyi Seçimlerinde Anlaşmazlık
2024 yılında diğer bir tartışmalı konu ise Devlet Yüksek Konseyi başkanlık seçimleriydi. Seçimler, 6 Ağustos 2024 tarihinde yapıldı ve mevcut başkan Muhammed Tekale ile Halid el-Mişri arasında bir çekişmeye dönüşerek ikinci tura kaldı. İkinci turda Tekale’nin, yetersiz oy sayısı ve geçersiz oy tartışmaları nedeniyle mevcut durum belirsiz kaldı.
Güney Trablus İstinaf Mahkemesi, 25 Eylül’de Tekale’nin itirazını kabul ederek başkanlık seçiminin geçersiz olduğuna hükmetti. 12 Kasım’da yapılan yeni seçimde Tekale, 72 üyeden 55’inin oyunu alarak yeniden başkan seçildi. Ancak Mişri, bu seçimlerin geçersiz olduğunu savunarak başkanlık görevine devam etti.
