Karadeniz’in dijital ikizi, ekosistem koruma ve mavi ekonomi hedeflerine öncülük etmek amacıyla yapay zeka destekli olarak oluşturuldu. Bu proje, Orta Doğu Teknik Üniversitesi (ODTÜ) Deniz Bilimleri Enstitüsü liderliğinde, 5 ülkenin işbirliği ile hayata geçiriliyor.
Proje, Avrupa Birliği’nin "Karadeniz'de Dirençli Ekosistemlerde Mavi Büyüme Gelişimi için Araştırma ve İnovasyon Projesi" kapsamında desteklenirken, Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı da katkıda bulunuyor. ODTÜ ve 30’dan fazla ulusal ve uluslararası ortağın desteğiyle geliştirilen bu dijital ikiz, denizlerin çevresel değişimlerini, insan faaliyetlerini ve iklim senaryolarını simüle edecek.
ODTÜ Deniz Bilimleri Enstitüsü Müdürü Prof. Dr. Barış Salihoğlu, dijital ikizin doğanın bütünleşik sayısal modeli olduğunu belirtti. Salihoğlu, "Bu sistem, elimizdeki bilimsel verileri değerlendirmek için kullanılabilir bir yapıya dönüştürüyor. Denizin fiziksel, kimyasal ve biyolojik özelliklerini yansıtan bir model oluşturuyoruz," diye ekledi.
Dijital ikizin geliştirilmesi, 2050 yılında sürdürülebilir deniz kullanımı hedefi ile planlandı. Karadeniz için oluşturulan senaryolar, bölgelerin ekosistem dengesi ile kalkınma stratejilerini birlikte değerlendirmeye olanak tanıyor.
Sistem, iklim senaryoları, biyokimyasal ve ekolojik modelleri bir arada kullanarak, yapay zeka teknikleri ile desteklenen karar mekanizmaları oluşturuyor. Salihoğlu, sistemin aynı zamanda bilimsel bir araç olmasının yanında, yönetsel bir rehber sunduğunu vurguladı.
Çalışmada, Türkiye, Bulgaristan, Romanya, Moldova ve Ukrayna’dan 30 kurum yer alıyor. Bu ülkelerde kıyı önceliklerine göre özgün senaryolar geliştirildiği ve Karadeniz genelinde 7 laboratuvar kurulduğu belirtildi. Laboratuvarlar, sadece çevresel verileri değil, sosyoekonomik eğilimleri de izlemeye olanak tanıyor.
Sistem, ekim itibarıyla halka açılacak ve kullanıcı dostu bir portal aracılığıyla kamu kurumları, akademisyenler ve sektör temsilcileri, kendi senaryolarını sisteme entegre edebilecek. Bu sayede, iklim değişikliği, plastik kirliliği, balıkçılık, enerji yatırımları ve turizm konularında etkiler görselleştirilmiş olacak.
Salihoğlu, "Karadeniz için geliştirilen dijital ikiz, bölgesel örnek olmasının yanı sıra, Avrupa çapında da sürdürülebilir deniz yönetimi için bir model sunuyor" dedi. Projenin, Avrupa'da bu alanda oluşturulan ilk dijital deniz ikizi olduğunu da vurguladı. Yapay zeka destekli bu sistem, mavi ekonominin ve doğanın korunması için öncü bir proje olmayı hedefliyor ve diğer denizlerde de yaygınlaşması bekleniyor.
