İznik Hisardere Nekropolü'nde 'Çoban İsa' freski bulundu
Papa 14. Leo'nun ziyaret ettiği dünyaca ünlü tarihi kent İznik'te, Bursa'daki Hisardere Nekropolü'nde yeni bir arkeolojik buluntu daha gün yüzüne çıktı. 2025 kazı sezonunda açığa çıkarılan hipogee mezarın kuzey duvarında tespit edilen 'Çoban İsa' (Good Shepherd) figürü, Anadolu'da şimdiye dek bilinen tek örnek olma ihtimali taşıması nedeniyle dikkat çekiyor.
Arkeolojik bağlam
Hisardere Nekropolü, M.S. 2. ve 5. yüzyıllar arasında hem varlıklı aileler hem de halkın alt tabakası tarafından kullanıldığı değerlendirilen bir mezarlık alanı. Bölgede İznik'e özgü terracota plaka çatılı oda mezarlar ile birlikte farklı mezar tipleri bulunduğu kaydediliyor. Keşfedilen hipogee mezarın freskleri, nekropolün kültürel ve dinsel dokusuna ilişkin yeni veriler sağlama potansiyeli taşıyor.
Koruma önlemleri
Mezardan çıkarılan figürün bulunduğu lahit tarlası olarak bilinen alan, havadan ve karadan 7/24 korunuyor. Alanda bir kişinin yaklaşması durumunda devreye giren alarm sistemleri ve gece görüş özellikli 6 kamera ile hem gece hem gündüz izleme sağlanıyor. Bu önlemler, eserlerin güvenliğini temin etme ve kaçak müdahaleleri önleme amacı taşıyor.
Uzman değerlendirmesi
Sanat Tarihçisi Hüseyin Acarol keşif hakkında şu değerlendirmeyi yaptı: 'Hipojenin çıktığı nekropol alanına hipojenin yapılması gerçekten çok özel bir şey ve hipojenin duvarlarında bulunan ’Çoban İsa’ özellikle Yuhanna 10, 11 ve 18. ayetlerde Çoban İsa geçer ve Çoban İsa 1800’lü yıllarda Roma’da açılan hipojede ilk defa bulundu. Çoban İsa çizimi olan hipojeler medeniyetin yoğun yaşandığı yerlerde olur. İznik daha öncelerden Nicea, Helikore gibi isimlerle de tarihte yerini almıştır. Hâla İznik bir ’altınşehir’dir ve Çoban İsa çiziminde betimleme olarak rehberlik, önderlik, koruma, güvenlik ve fedakârlık vardır. Aynı zamanda koyunları uğruna can veren ve bütün fedakârlığı ile Çoban İsa omuzlarında koyun taşır. Özellikle Papa’nın gelişi ile ilgili ben ortaya yeni çıkan taban mozaiklerini de önemsiyorum. İznik çok önemli, mesela Roma Tiyatrosu diyeceksiniz, neden İznik tercih ediliyor? Mesela Osmanlı zamanına döndüğümüzde Divan Edebiyatına kayıtlı yedi tane şair vardır. İznik hep merkez olmuş ve onun için İznik’in önemi çok büyük. İzmit depremi M.S. 325 yılları arasında dokuz ve dokuzun üstünde üç büyük deprem sonrasında İznik toprak altında kalmıştır. İznik’in surlarının içi açılmış olsa ve tamamen kazılıp bir cam yapılsa dünyanın en büyük antik kenti var diyebiliriz'
Buluntu, hem yerel hem de uluslararası arkeoloji çevrelerinde korunma ve ayrıntılı belgeleme gerektiren bir alan olarak değerlendiriliyor. Nekropol alanındaki çalışmaların ve koruma önlemlerinin sürdürülmesi planlanıyor.
SANAT TARİHÇİSİ HÜSEYİN ACAROL
