Avrupa'da Gazze nedeniyle hükümet ve kurum içi istifalar
İsrail'in 7 Ekim 2023'te Gazze'ye başlattığı saldırı sonrası Avrupa genelinde birçok siyasetçi ve kamu görevlisi, kendi hükümetlerinin veya kurumlarının Filistin konusundaki tutumunu protesto ederek görevlerinden ayrıldı. Bazı aktörler, devam eden operasyonları "soykırım" olarak nitelendirilen durum karşısında sessiz kalamayacaklarını belirtti.
Hollanda
Hollanda'da Dışişleri Bakanı Caspar Veldkamp, İsrail'e yönelik daha sert tedbir taleplerinin koalisyon ortaklarınca engellenmesi üzerine 22 Ağustos'ta istifa etti. Veldkamp'ın talepleri arasında yasa dışı yerleşimlerden gelen mallara ambargo, İsrail'den silah alımlarına yasak, aşırı sağcı İsrailli bakanlara seyahat yasağı ve Filistin devletinin tanınması vardı.
Veldkamp'ın istifası, Yeni Sosyal Sözleşme Partisi (NSC) saflarında domino etkisi yarattı; NSC'li bir dizi bakan geçici hükümetten ayrıldı. İstifa edenler arasında Eddy van Hijum (NSC Genel Başkanı, Başbakan Yardımcısı, Sosyal İşler ve İstihdam Bakanı), Judith Uitermark (İçişleri ve Kraliyet İlişkileri Bakanı), Eppo Bruins (Eğitim, Kültür ve Bilim Bakanı), Danielle Jansen (Halk Sağlığı, Refah ve Spor Bakanı), Hanneke Boerma (Dış Ticaret'ten sorumlu Devlet Bakanı), Teun Struycken (Hukuki Koruma'dan sorumlu Devlet Bakanı), Tjebbe van Oostenbruggen (Vergilendirme ve Gümrük'ten sorumlu Devlet Bakanı) ve Sandra Palmen-Schlangen (Sosyal Yardımlar'dan sorumlu Devlet Bakanı) yer aldı.
Van Hijum, İsrail hükümetinin eylemlerini "uluslararası anlaşmalarla taban tabana zıt" olarak nitelendirerek, "Kısacası, artık bu iş bitti." dedi. Geçici hükümetin başkanı Dick Schoof ise istifalardan "derin üzüntü" duyduğunu ve Gazze'deki durumun "dramatik" olduğunu belirtti. Bakanların çekilmesiyle kabinede hükümeti destekleyen sandalye sayısı 150'den 32'ye düştü.
İngiltere
İngiltere'de çok sayıda milletvekili ve bazı diplomatlar ile yerel siyasetçiler, Başbakan Keir Starmer'ın muhalefet lideriyken ateşkes çağrılarını reddetmesine ve partisinin Gazze politikalarına ilişkin tutumuna tepki göstererek görevlerinden ayrıldı. İşçi Partili milletvekili Imran Hussain, Starmer'ın açıklamaları nedeniyle 8 Kasım'da gölge bakanlık görevinden istifa etti.
Jess Phillips ve Yasmin Qureshi gibi milletvekilleri de ateşkes taleplerini desteklemek amacıyla görevlerinden çekildi. Ayrıca, İngiltere'nin Dublin Büyükelçiliği'nde görevli diplomat Mark Smith, Ağustos 2024'te ülkesinin İsrail'e silah satışlarına devam etmesini protesto ederek istifa etti; mektubunda "İngiltere'nin savaş suçlarına ortak olabileceği" uyarısında bulundu.
Yerel düzeyde görevlerinden ayrılanlar arasında Shaista Aziz, Amar Latif, Amna Abdullatif ve Altaf Patel gibi isimler bulunuyor. Eski milletvekili Lynne Jones ve İşçi Partisi yetkilisi fotoğrafçı Lubaba Khalid da Starmer'ın tutumunu gerekçe göstererek görevlerinden çekildi.
İspanya
İspanya'da koalisyon hükümetindeki gerilim, küçük ortak Sumar ittifakının Aralık 2023 parlamento oturumunda yaşananlarla tırmandı. Podemos lideri Ione Belarra'nın oturumdaki konuşmasının engellenmesi, Belarra'nın İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu'yu "soykırım" planlamakla suçlamasını takiben koalisyon içinde krizi derinleştirdi.
Belarra'nın yerine söz alan Agustin Santos, Filistin devletinin tanınması, silah anlaşmalarının gözden geçirilmesi ve Uluslararası Ceza Mahkemesi'nin devreye girmesi çağrısı yaptı ancak konuşmasında "soykırım" ifadesini kullanmadı. Bu gelişmenin ardından Podemos'tan beş milletvekilinin istifa ettiği duyuruldu.
İrlanda
İrlanda'da insan hakları avukatı Michael Farrell, Gazze konusunda kurumun sessiz kaldığını belirterek Avrupa Konseyi'ne bağlı Irkçılığa ve Hoşgörüsüzlüğe Karşı Avrupa Komisyonu (ECRI)'ndeki 14 yıllık görevinden istifa etti. Farrell, konuyu gündeme getirme çabalarının bastırıldığını ve ECRI'nin temmuz ayı genel kurulunda sunduğu önergenin reddedildiğini ifade etti ve "Eğer Gazze'deki korkunç saldırılar hakkında konuşamayacaksam, insan haklarını ihlal eden devletleri eleştirmeye de devam edemeyeceğimi hissettim." dedi.
Belçika
Belçika'da dışişleri bakanı ve başbakan yardımcısı Maxime Prevot, İsrail'in Gazze'deki savaşına karşı daha sert bir duruş sergilenmemesi durumunda koalisyonun çökebileceği uyarısında bulundu. Flamanca yayımlanan De Standaard gazetesine verdiği demeçte Prevot, hükümetin insan hakları ihlallerine karşı daha sert bir tavır alması veya Filistin'i tanıması gerektiğini belirtti.
Prevot, Başbakan Bart De Wever ile yapacağı toplantıda konuyla ilgili bir öneri sunacağını açıkladı ve sorunun çözülmemesi halinde "hükümet kararlarını engelleme" ihtimalini dışlamadığını söyledi.
Değerlendirme
Bu istifalar serisi, Gazze'deki askeri operasyonlar karşısında Avrupa iç siyaseti ve koalisyon dengeleri üzerinde belirgin bir baskı oluşturdu. Hükümetler içindeki ayrışma, hem kabine yapısını hem de dış politika söylemlerini etkiliyor; bazı ülkelerde bu durum koalisyonların zayıflamasına, temsil gücünün azalmasına veya kurumsal istifalara yol açtı. İstifalar, hükümetlerin Filistin ve İsrail politikalarının toplumdaki yansımalarıyla nasıl başa çıktıklarına dair tartışmaları alevlendiriyor.
