İsrail'in Gazze operasyonunun ikinci yılında Batı Şeria'da artan saldırılar ve toprak gaspları
KAYS EBU SEMRA - İsrail'in 8 Ekim 2023'ten beri Gazze Şeridi'ne yönelik operasyonları iki yılı geride bırakırken, bu süreç Batı Şeria'da da derin izler bıraktı. Gazze'de hayatını kaybedenlerle ilgili rakamlar ve Batı Şeria'daki saldırı, gözaltı ve toprak gasplarına ilişkin veriler, bölgede şiddetin ve toplumsal tahribatın sürdüğünü gösteriyor.
İki yılda can kaybı, yaralanma ve gözaltılar
Resmi ve sivil kaynakların verilerine göre Gazze'de yaklaşık 70 bine yakın kişinin hayatını kaybettiği bildirilirken, Batı Şeria'da ise en az 1048 Filistinlinin öldüğü ve 10 bin 326 kişinin yaralandığı kaydedildi.
Ayrıca İsrail güçlerinin halen 11 binden fazla kişiyi gözaltında tuttuğu, toplam gözaltı sayısının 20 bini geçtiği aktarıldı. Gözaltındakiler arasında 1600 çocuk ve 595 kadın bulunuyor. Filistinli sivil toplum kuruluşları, gözaltına alınanlar arasında 202 gazeteci ve 360 doktorun da yer aldığını bildirdi. İsrail hapishanelerinde en az 77 Filistinlinin hayatını kaybettiği belirtiliyor.
Saldırı sayıları, yerinden edilmeler ve yıkımlar
Duvar ve Yerleşim Direniş Komisyonu verilerine göre son iki yılda İsrail ordusu ve yerleşimciler tarafından 38 bin 359 saldırı gerçekleştirildi. Bu saldırıların 7 bin 154'ü doğrudan Filistin topraklarını gasbeden İsraillilerce yapılırken, bu olaylarda 33 Filistinlinin yaşamını yitirdiği bildirildi.
Komisyon başkanı Müeyyed Şaban'ın açıklamalarına göre İsrail, Gazze operasyonlarını kullanarak Filistin coğrafyasını yeniden yapılandırma girişiminde bulunduğunu; Bedevi topluluklarına yönelik baskı uygulandığını ve Filistin halkına karşı toplu cezalandırma yöntemleri kullanıldığını ifade etti.
Şaban, Gazze saldırılarının ardından İsrail'in yaklaşık 55 bin dönüm Filistin toprağına el koyduğunu, bunun 20 bin dönüm'ünün "doğal koruma alanı sınır değişikliği" gerekçesiyle, 26 bin dönümünün ise "devlet arazisi" ilan edilerek gasp edildiğini belirtti. Ayrıca İsrail ordusunun Batı Şeria'da 108 askeri emirle 1756 dönüm araziye el koyduğu ve burada askeri gözetleme kuleleri, yollar ile tampon bölgeler inşa edildiği ifade edildi.
Bu dönemde Filistin topraklarını gasbedenlerin kurduğu yeni yerleşim birimi sayısının 114, kurulan kalıcı ve geçici bariyerlerin sayısının ise 916 olduğu bildirildi. Fanatik grupların Batı Şeria'da çıkardığı 767 yangın sonucunda 33 bedevi topluluğundan 455 ailenin (toplam 2 bin 853 kişi) yerlerinden edildiği, tahminlere göre 48 bin 728 ağacın zarar gördüğü aktarıldı.
İsrail'in Batı Şeria'da Filistinlilere ait 1288 meskun ev, 244 boş ev ve 962 tarım arazisi dahil olmak üzere toplam 3 bin 679 yapıyı yıktığı belirtildi.
"E1" planı ve Batı Şeria'nın bölünmesi endişesi
Kudüs ve Batı Şeria'yı ayırmayı amaçlayan ve uluslararası baskılar nedeniyle daha önce ertelenen "E1" planı İsrail tarafından Ağustos 2025'te resmi olarak başlatıldı. Filistin tarafı, E1 planıyla Kudüs ve Batı Şeria'nın genişletilen yerleşim birimleriyle fiilen ayrılacağı ve Filistin devletinin kurulması için ciddi bir engel oluşturacağı görüşünü paylaşıyor.
Proje kapsamında Ma'ale Adumim yerleşimine giden yolları genişletmek için 140 dönüm araziye el konulduğu, ayrıca 3401 bin yeni konutun ve komşu bölgelerde 3515 konutun inşasına onay verildiği ifade edildi. Projenin yürürlüğe girmesiyle birlikte bazı İsrailli siyasetçilerin "Batı Şeria'yı ilhak etme" çağrıları, Filistinlilerde endişeyi artırdı.
İsrail ordusunun kuzey Batı Şeria baskınları ve Cenin'deki yıkım
İsrail ordusu 21 Ocak'tan itibaren Batı Şeria'nın kuzeyinde operasyonlarını yoğunlaştırdı. Başlangıçta Cenin şehir ve mülteci kampına yönelik olan saldırılar, daha sonra Tulkarm ve Nur Şems kamplarına da yayıldı. Filistin hükümeti verilerine göre bu saldırılar nedeniyle Batı Şeria'nın kuzeyinden 50 binden fazla kişi zorla yerinden edildi.
Cenin Mülteci Kampı, altyapı açısından en ağır hasarı yaşayan yer oldu. İsrail ordusunun sokakları genişletme gerekçesiyle evleri yıktığı, yerinden edilenlerin geri dönüşünün engellendiği bildirildi. Cenin basın komitesi verilerine göre saldırılarda 58 Filistinli hayatını kaybetti, 25 bin kişi zorla göç ettirildi ve 250 kişi gözaltına alındı. Kampta 650'den fazla bina yıkıldı ve kampın altyapısı büyük ölçüde çökerek Cenin Mülteci Kampı'nın yaklaşık yüzde 70'inin yok olmasına yol açtı.
Bu veriler, Gazze'de süren operasyonların Batı Şeria'da da kapsamlı insani, toplumsal ve coğrafi etkiler bıraktığını gösteriyor. Resmi rakamlar ve sivil toplum raporları, bölgede devam eden şiddetin çok boyutlu bir kriz yarattığını ortaya koyuyor.
