İran ve Avrupa Nükleer Anlaşması İçin Yeniden Bir Araya Gelecek
İran ile 2015 yılı nükleer anlaşmasının tarafları olan İngiltere, Fransa ve Almanya, İstanbul'da yapılan müzakere sonrası, nükleer konularla ilgili görüşmelere devam etme kararı aldı.
İran’ı temsil eden Dışişleri Bakan Yardımcısı Kazım Garibabadi, görüşmeye dair yaptığı açıklamada, tarafların ciddi, açık ve detaylı bir toplantı gerçekleştirdiğini ifade etti. Garibabadi, "Yaptırımların kaldırılması ve nükleer meseleyle ilgili son gelişmeler gözden geçirildi," şeklinde konuştu.
Ayrıca, Garibabadi, bazı Avrupa ülkelerinin İran'a yönelik saldırılarda İsrail'i destekleme tutumlarının da gündeme geldiğini ve bu yaklaşımın eleştirildiğini belirtti. Toplantıda, her iki tarafın da belirli fikirlerle geldiği ve bu fikirlerin çeşitli yönlerinin incelendiği açıklandı.
Sürecin Geçmişi ve Tetik Mekanizması Üzerindeki Endişeler
İran’ın nükleer dosyasıyla ilgili belirsizlikler ve gerilimler artarken, daha önceki müzakere süreci İsrail'in saldırıları nedeniyle kesintiye uğramıştı. ABD ile müzakerelerin devam ettiği bu süreçte, İran, 13 Haziran tarihinde İsrail’in gerçekleştirdiği saldırılar nedeniyle Avrupa ile olan görüşmelerin de sona erdiğini açıklamıştı.
İran, 2015 yılında imzalanan nükleer anlaşmayla kaldırılan Birleşmiş Milletler (BM) yaptırımlarının yeniden uygulanmasından endişe ediyor. Bu çerçevede snapback mekanizması olarak adlandırılan madde, Avrupa ülkeleri tarafından uygulanabilir bir seçenek olarak masada duruyor. Mekanizmanın süresi 18 Ekim’de sona erecek.
2015 Nükleer Anlaşması ve Sonrası
14 Temmuz 2015 tarihinde İran, BM Güvenlik Konseyi'nin 5 daimi üyesi ve Almanya ile yapılan anlaşma sonucunda, nükleer faaliyetlerini sınırlamak karşılığında yaptırımların kaldırılmasına dair bir mutabakata varmıştı. Ancak ABD, 2018 yılında anlaşmadan tek taraflı olarak çekilerek, İran’a yeniden yaptırımlar uygulamaya başlamıştı.
İran, bu süreçte Avrupa ülkelerinden ABD yaptırımlarına karşı telafi edici önlemler almasını istemiş, fakat Avrupa’nın bu konuda adım atmadığı belirtilmişti. Bunun sonucunda İran, anlaşmadaki taahhütlerini giderek kademeli olarak askıya almak zorunda kaldı.
İngiltere, Fransa ve Almanya, ABD’nin çekilmesinin ardından yürürlüğe giren ve İran’a anlaşmayı ihlal ettiği gerekçesiyle BM yaptırımlarının yeniden uygulanabilirliği konusunda tehditkar bir tavır sergileyerek mekanizmayı işletme gerekliliğine vurgu yapıyor. İran Dışişleri Bakanı Abbas Erakçi ise Avrupalıların bu mekanizmayı devreye sokabilmek için hukuki bir dayanağa sahip olmadığını savundu.
Tarafların, nükleer konuların ele alınması amacıyla 25 Temmuz’da tekrar bir araya geleceği bildirildi.
