İran, UAEA ile işbirliğini askıya alma kararı açıkladı
İran Ulusal Güvenlik Yüksek Konseyi, İngiltere, Fransa ve Almanya'nın Tahran aleyhine Birleşmiş Milletler (BM) yaptırımlarını geri getirme çabalarına karşılık Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı (UAEA) ile işbirliğinin askıya alınacağını duyurdu.
Konsere ilişkin açıklamada, Cumhurbaşkanı Mesud Pezeşkiyan başkanlığında gerçekleşen toplantıda bölgedeki durum ve İsrail'in saldırganlığı ele alındığı belirtildi. Konsey, İran'ın mevcut koşullardaki politikasının bölgesel barış ve istikrarın sağlanması için mümkün olduğunca işbirliği yapmak olacağını vurguladı.
Açıklamada ayrıca, "Dışişleri Bakanlığının, Ajans ile işbirliği yapmasına ve sorunu çözmeye yönelik planlar sunmasına rağmen Avrupa ülkelerinin eylemleri, Ajans ile işbirliğini fiilen askıya alacaktır." ifadesine yer verildi. Bu değerlendirme, UAEA ile 9 Eylül'de varılan ve İran'ın İsrail ve ABD'nin saldırıları sonrasında askıya aldığı denetimlerin yeniden başlamasını amaçlayan anlaşmaya atıf yaptı.
Arka plan ve önemli tarihler
2015 tarihli nükleer anlaşmanın taraflarından İngiltere, Fransa ve Almanya, ABD'nin tek taraflı çekilmesinin ardından uygulanmayan ve İran'a yönelik yaptırımların yeniden getirilmesine imkan tanıyan "snapback" mekanizmasını işletme kararı almıştı. Bu karar 28 Ağustos İran Dışişleri Bakanı Abbas Erakçi, Avrupalı tarafların "anlaşmanın temellerini ihlal ettikleri" ve "anlaşmadaki katılımcı rollerini kaybettikleri" gerekçesiyle mekanizmayı harekete geçirebilecek hukuki dayanağa sahip olmadığını savundu. Öte yandan, nükleer anlaşmanın diğer tarafları Rusya ve Çin, Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyine (BMGK) ortak gönderdikleri mektupta Avrupalı ülkelerin "snapback" kararını "hukuken geçersiz" ve "mantıksız" olarak nitelendirdi. BMGK karar numarası 2231 ile Tahran'a getirilen yaptırımların kaldırılmasını içeren metinde yer alan "snapback" süreci kapsamında, BMGK'ye sunulan ve İran'a yönelik yaptırımların geri getirilmemesini öngören tasarı dün yapılan oylamayla reddedildi. Mevcut sürece göre "snapback" girişimi, yeni bir karar veya son dakika bir uzlaşma olmaması halinde 28 Eylül gece yarısı sona erecek ve yaptırımlar otomatik olarak yeniden yürürlüğe girecek. İran'ın UAEA ile işbirliğini askıya alma kararı, anlaşmayla yeniden başlayan denetimlerin geleceğini ve diplomatik kanallardaki olası gelişmeleri yakından ilgilendiriyor. Konseyin açıklaması, Avrupa ülkelerinin girişimlerine karşı Tahran'ın sertleşen tutumunun bir göstergesi olarak değerlendiriliyor.
