İngiltere ve Avustralya, stratejik savunma işbirliklerini güçlendirmek amacıyla 50 yıllık bir işbirliği anlaşması imzaladı. Bu anlaşma, AUKUS olarak bilinen nükleer denizaltı ittifakının bir parçasıdır.
Avustralya'nın Geelong kentinde düzenlenen Savunma Bakanları Toplantısı'nda, Avustralya Başbakan Yardımcısı ve Savunma Bakanı Richard Marles ile İngiltere Savunma Bakanı John Healey tarafından 'Geelong Anlaşması' olarak adlandırılan Nükleer Güçlü Denizaltı Ortaklığı ve İşbirliği Anlaşması imzalandı.
Anlaşma, AUKUS’un birinci ayağının bir parçası olarak, iki ülkenin sonraki 50 yıl boyunca savunma alanındaki işbirliğini güçlendirmesini öngörüyor. Ayrıca, SSN-AUKUS sınıfı nükleer denizaltıların tasarım, inşa, işletme, bakım ve devreden çıkarma süreçlerinde kapsamlı bir ortaklık yürütülmesi hedefleniyor.
Ayrıca, Avustralya'nın denizaltı programı için gerekli insan kaynağı, altyapı, düzenleyici sistemler ve tedarik zincirinin geliştirilmesi gibi unsurlar da bu anlaşmaya dahil edilmiştir. Öte yandan, Australia'daki HMAS Stirling Üssü'nde İngiltere’ye ait Astute sınıfı denizaltının dönüşümlü olarak konuşlandırılması planlanmaktadır.
İki ülke, bu anlaşmanın aynı zamanda savunma sanayisinin büyümesine katkıda bulunacağını, binlerce yeni istihdam yaratacağını ve denizaltı sanayi altyapısının güçlenmesine destek olacağını vurgulamaktadır.
Geelong Anlaşması'nın, Avustralya ve İngiltere'nin Nükleer Silahların Yayılmasının Önlenmesi Anlaşması, Güney Pasifik Nükleer Silahlardan Arındırılmış Bölge Antlaşması ve Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı (UAEA) ile yapılan güvenlik anlaşmaları gibi uluslararası yükümlülükleriyle uyumlu olduğu belirtilmektedir.
AUKUS anlaşması, Eylül 2021'de ABD ve İngiltere arasında, Avustralya'nın nükleer enerjiyle çalışan denizaltı filosu oluşturmasına yönelik bir işbirliği anlaşması olarak imzalanmıştı. Anlaşma uyarınca Güney Avustralya eyaletinin başkenti Adelaide'de nükleer enerjili en az 8 denizaltı inşa edilmesi planlanıyor.
Çin'in adı anılmamakla birlikte, üç ülkenin 'artan bölgesel güvenlik endişeleri' mesajı, işbirliğinin Pekin’in bölgedeki askeri gücünü dengeleme amacı taşıdığına dair yorumlara yol açmıştır. Ayrıca, ABD hükümeti, geçen haziranda önceki liderlerin döneminde imzalanan milyarlarca dolarlık anlaşmayı 'Önce Amerika' politikası çerçevesinde gözden geçirme kararı aldığını duyurmuştur.
