İKV Başkanı Zeytinoğlu: Gümrük Birliği'nin güncellenmesi Türkiye ve AB için 'kazan-kazan'
Küresel belirsizlik ve Trump etkisi
İktisadi Kalkınma Vakfı (İKV) Başkanı Ayhan Zeytinoğlu, AA muhabirine yaptığı değerlendirmede, dünyada son dönemde artan belirsizliklerin, özellikle ABD Başkanı Donald Trump'ın ikinci döneminden sonra belirginleştiğini söyledi. Zeytinoğlu, bu belirsizliklerin tamamen öngörülemez olmadığını, ancak Trump döneminde politik kuralların sık sık esnetildiğini ve bunun küresel fiyat hareketlerini etkilediğini belirtti.
Zeytinoğlu, Rusya-Ukrayna Savaşı'nın yaklaşık üç yıl önce başlamasıyla önemli değişiklikler yaşandığını, ancak esas kritik dönemin Trump'ın seçilmesiyle ortaya çıktığını vurguladı. Bu belirsizliklerin özellikle altın gibi değerli metallerde fiyat dalgalanmalarına yol açtığını ifade ederek, tarihimizin en yüksek altın değerine ulaşıldığını ve altın ile petrol arasındaki ilişkinin zayıfladığını kaydetti.
ABD ile ticaret, tarife politikaları ve 100 milyar dolar hedefi
Zeytinoğlu, ABD'nin uyguladığı tarife politikalarının diplomatik bağlamdan uzak olduğunu ve bazı ülkelere avantaj, bazı ülkelere dezavantaj sağladığını söyledi. Türkiye'ye uygulanan yaklaşık yüzde 15 mertebesindeki tarifenin ihracatı yavaşlatabileceğini belirterek, bu ek maliyetlerin ülke olarak telafi edilmesi gerektiğini önerdi: "Amerika pazarı çok önemli ve çok büyük bir pazar. Türkiye hiçbir zaman o pazara yetişemez ama stratejik olarak o pazarın da bir parçası olmalıyız."
Trump'ın ilk döneminde dile getirilen 100 milyar dolarlık ticaret hacmi hedefinin kolay ulaşılacak bir nokta olmadığını söyleyen Zeytinoğlu, Avrupa Birliği ile varılan büyük hacimli ticaretin arkasında AB'nin Türkiye'ye 260 milyar dolar yatırım yaptığını hatırlattı ve ABD'nin benzer bir hedefi samimi olarak arzuluyorsa yatırım yapması gerektiğini kaydetti.
Ayrıca Zeytinoğlu, ABD ile görüşmelerde doğal gaz, kaya gazı ve uçak alımlarının gündeme geldiğini, bu ürünlerin Türkiye için zaten ihtiyaç olduğunu ve hangi koşullarla temin edileceğinin önemli olduğunu vurguladı. Doğal gazın üretimde maliyet avantajı sağlayacağına dikkat çekti.
Gümrük Birliği'nin güncellenmesi ve AB ile ilişkiler
Zeytinoğlu, Türkiye ile AB arasındaki ana konulardan birinin Gümrük Birliği'nin güncellenmesi olduğunu belirtti. Gümrük Birliği'nin sanayi ürünlerini kapsadığını hatırlatarak, "Türkiye 1996'dan bugüne kadar AB ile yaptığı ticarette 300 milyar dolar ticaret açığı verdi. Ona rağmen biz Gümrük Birliği'nin güncellenmesini istiyoruz" dedi. Gerekçesini, bu süreç sayesinde Türkiye'de üretilen ürünlerin küresel pazarlara ulaşma kapasitesinin gelişmesi olarak açıkladı.
Zeytinoğlu, güncelleme ile tarım ürünleri, hizmetler ve kamu alımlarının da dahil edilerek tam entegrasyon sağlanması gerektiğini söyledi. Ayrıca AB'nin Türkiye olmadan yürüttüğü serbest ticaret anlaşmalarının (STK) Türkiye'yi etkilediğine dikkat çekti: AB'nin yaklaşık 70 nitelikli serbest ticaret anlaşması yaparken Türkiye'nin masada olmadığı durumların bazı ürünlerin AB pazarlarına gümrüksüz girmesine yol açtığını belirtti. Türkiye'nin dünya genelinde yaklaşık 25-27 ülke ile serbest ticaret anlaşması bulunduğunu kaydetti.
Bu nedenle, serbest ticaret anlaşmalarında Türkiye'nin yer almaması nedeniyle Gümrük Birliği'nin güncellenmesinin her iki taraf için de "kazan-kazan" olduğunu vurguladı.
Çin ile ticaret: Tehdit ve fırsat dengesi
Zeytinoğlu, Çin'in Türkiye için hem tehdit hem fırsat olduğunu belirterek, Türkiye'nin Çin'den yıllık bazda 50-55 milyar dolar'ı aşan bir ithalatı bulunduğunu, karşılığında Türkiye'nin Çin'e ise 4 milyar dolar civarında ihracat yaptığını aktardı. Çin'in ürettiği birçok ürünün dünya pazarında Türkiye ile rekabet ettiğini ve Çin'in ölçek ekonomisinden dolayı fiyat baskısının Türkiye için en büyük tehlike olduğunu söyledi.
Salgın döneminde temel medikal ürünlerin temininde yaşanan sıkıntılara değinen Zeytinoğlu, yerli üretimin mümkün olduğunu ancak maliyet ve stratejik tercihler nedeniyle Çin'e bağımlılığın sürdüğünü ifade etti. Çin'in uzun vadeli stratejileri ve nadir elementler üzerindeki konumuna işaret ederek, bu dengenin yönetilmesinin önemini vurguladı.
Genel değerlendirme olarak Zeytinoğlu, Gümrük Birliği'nin güncellenmesinin, AB ile Türkiye arasındaki ticari ilişkilerin daha dengeli ve karşılıklı yarar sağlayacak şekilde gelişmesine katkı sunacağını belirtti ve küresel rekabet, ABD-Çin dinamikleri ile tarife politikalarının Türkiye'nin ticaret stratejilerini etkilediğini sözlerine ekledi.
İktisadi Kalkınma Vakfı (İKV) Başkanı Ayhan Zeytinoğlu, Türkiye ile AB arasındaki ana konulardan birinin Gümrük Birliği olduğunu belirterek, Gümrük Birliği'nin güncellenmesinin hem Türkiye hem AB için "kazan-kazan" olacağını bildirdi.
