HESİAD: Kuraklıkla mücadelede HES merkezli bütünleşik eylem planı hazırlanmalı
Hidroelektrik Santralları Sanayi İş İnsanları Derneği (HESİAD) Başkanı Elvan Tuğsuz Güven, İstanbul'da düzenlenen basın toplantısında artan kuraklık etkilerine karşı hidroelektrik santrallerinin (HES) merkezde yer aldığı bütünleşik bir eylem planı çağrısını yineledi.
Sektörün öncelikleri ve talepleri
Güven, HES'lerin şu anda üretimde zorlandığını, finansal yükümlülüklerin ağırlaştığını ve sektörün düzenleme beklentileri olduğunu belirtti. Sektörün öncelikli talepleri arasında sistem kullanım bedellerinin üretim üzerinden alınması ve hibrit tesis kurulumlarıyla ilgili sınırlamaların kaldırılması bulunuyor. Bu tür düzenlemelerin, üretim daralması yaşayan HES'lerin dayanıklılığını ve sürdürülebilirliğini artıracağı ifade edildi.
Güven ayrıca, sektörel önlemler kapsamında hibrit santral uygulamalarının hızla devreye alınması, pompaj depolamalı HES'lerin hayata geçirilmesi ve mevcut sınırlamaların kaldırılmasının önemini vurguladı. Üretim kayıpları nedeniyle sürdürülebilirlik riski taşıyan santraller için destek mekanizmalarının oluşturulması gerektiği ifade edildi.
Güven, bütünleşik planlama ihtiyacını şu sözlerle özetledi: "Elbette öncelikle içme ve sulama suyu ihtiyaçlarımız karşılanmalı. Ancak enerji ihtiyacımızın devam ettiğini de hesaba katarak kaynak yönetimi yapmamız gerek."
Önerilen kurumsal ve planlama adımları
Toplantıda öne çıkan öneriler arasında etkin havza su planlaması, tüm paydaşlara adil su erişimi sağlayacak bir Su Bakanlığı kurulması, kuraklık nedeniyle eksik üretim yapan HES'lere hibrit uygulamaların önünün açılması ve finansal sürdürülebilirlik riski taşıyan santrallere destek mekanizmalarının sağlanması yer aldı.
Güven, bütünleşik yaklaşımla kaynak yönetiminin güçlendirilmesinin iklim kriziyle mücadelede etkinlik sağlayacağını belirterek, "Bütünleşik bir yaklaşımı devreye alabilirsek iklim kriziyle mücadelede çok daha etkin bir noktaya gelebiliriz." değerlendirmesinde bulundu.
Veriler: Kurulu güç, üretim payı ve kuraklık etkisi
Toplantıda paylaşılan verilere göre, Türkiye'nin hidroelektrik kurulu gücü ağustos itibarıyla 32 bin 289 megavat olarak açıklandı. Bu dönemde HES'ler toplam elektrik kurulu gücünün %27'sini ve yenilenebilir enerji kaynaklarının %45'ini oluşturdu; yılın ilk yarısında ise enerji üretiminin %20'sini karşıladı.
İklim koşulları ve su kaynaklarındaki değişikliklerin doğrudan etkilediği üretimde bu yıl barajlara gelen su miktarındaki azalma belirleyici oldu: 1 Ocak-20 Ağustos döneminde barajlara gelen su %31 azalırken, üretim geçen yılın aynı dönemine kıyasla 8 teravatsaat düştü. Bu veriler, sektörün "kritik bir eşikte" olduğunu ortaya koydu.
Beklentiler ve uluslararası üyelik
Sektörün acil beklentileri arasında sistem kullanım bedellerinin düzenlenmesi ve hibrit projelere ilişkin izinlerin 6 ay içinde verilmesi talebi yer alıyor. HESİAD'ın ağustos itibarıyla Uluslararası Hidroelektrik Derneği'ne (IHA) üye olduğu hatırlatıldı; bu üyeliğin Türkiye'yi derneğin etkin üyelerinden biri haline getireceği ve uluslararası organizasyonların ülkeye taşınmasında avantaj sağlayacağı belirtildi.
Toplantıda vurgulanan sonuç, kuraklıkla mücadelede HES'lerin ve su yönetiminin merkezde olduğu bütünleşik bir eylem planının oluşturulup uygulanmasının gerekliliği oldu.
