Hakkari Aktütün'ün Kışlık Üzümü: Kar Altında Toplanıp Kış Boyu Saklanan Geleneksel Lezzet
Hakkari’nin Şemdinli ilçesine bağlı Aktütün bölgesinde, yoğun kar yağışına rağmen dalından koparılan kışlık üzüm, bölge halkının kış sofralarının vazgeçilmezi olmayı sürdürüyor. Türkiye ile Irak sınırında yer alan Aktütün'de, soğuk hava ve kar şartlarına rağmen üzüm salkımları dikkatli bir mesaiyle toplanıyor ve kış boyunca saklanmak üzere hazırlanıyor.
Hasat ve saklama yöntemi
Bölgedeki üzüm hasadı diğer yerlerden daha geç tamamlanıyor; Aktütün’deki özel üzümler kar altında toplanıp kışlık tüketim için depolanıyor. Köy Muhtarı Cafer Gezer, hasatın kar yağışının başlamasıyla birlikte köy sakinlerinin yoğun bir mesaiyle devam ettiğini belirtiyor. Muhtar Gezer, "Lapa lapa kar yağışının ardından bugün kışlık üzümlerimizin hasadına başladık. Kar altında hepimiz birlikte yoğun bir mesai ile çıkarttık. Verimi bu sene çok güzel, çok iyi. Bu üzüm soğuklara dayanaklı bir üzümdür. Atalarımızdan gelen bir gelenektir. Eskiden meşe ağaçlarının içinde muhafaza ederlerdi. Biz de bu sefer daha farklı şekilde, onlara demirden asmalar yaparak kurumasını sağladık. 10 senedir koruyoruz, hiçbir şekilde bozulmuyor. Kar altında kaldıktan sonra kasalara bırakıp eve taşıyoruz. Bununla beraber çevredekilere de ikramda bulunuyoruz. Bu da bizim kışlık üzümler, yiyen bir daha yiyor" ifadelerini kullandı.
Toplanan üzümler özenle kasalara yerleştiriliyor ve kış boyunca tüketilecek şekilde evlere taşınıyor. Geleneksel saklama uygulamaları, meşe içinde muhafaza etme gibi yöntemlerden demir askılara kadar evrilmiş olsa da amaç aynı: üzümün soğuk koşullar altında bozulmadan kalmasını sağlamak.
Kültürel ve toplumsal önem
Aktütün'ün kışlık üzümü, yalnızca bir gıda ürünü olarak kalmıyor; bölge kültürünün ve kuşaktan kuşağa aktarılan bir geleneğin parçası olarak dikkat çekiyor. Muhtarın vurguladığı gibi, hasat süreci toplumsal dayanışmayı güçlendiriyor ve elde edilen ürün komşularla paylaşılabiliyor. Bu uygulama, hem yerel mutfak alışkanlıklarını hem de toplumsal ilişkileri canlı tutuyor.
Aktütün'deki kışlık üzüm uygulaması, zorlu kış şartlarına karşı geliştirilen yerel bilgi ve uygulamaların somut bir örneğini sunuyor; bölge halkı için hem ekonomik hem de kültürel bir değer taşıyor.
HAKKARİ'NİN ŞEMDİNLİ İLÇESİNE BAĞLI AKTÜTÜN BÖLGESİNDE YOĞUN KAR YAĞIŞININ ETKİLİ OLDUĞU BUGÜNLERDE DALINDAN KOPARILAN KIŞLIK ÜZÜM, KIŞ SOFRALARININ VAZGEÇİLMEZİ OLDU.
