Haho Manastırı (Taş Camii): Bağbaşı'nda ayakta kalan tarihi yapı
Erzurum’un Tortum ilçesine bağlı Bağbaşı Mahallesinde yer alan Haho Manastırı (diğer adıyla Meryem Ana Kilisesi / Taş Camii), asırlardır ayakta duran ve bölge turizmi için önem taşıyan bir yapı olarak öne çıkıyor. 19. yüzyılda camiye çevrilen yapı, özellikle Gürcistandan gelen ziyaretçilerin ilgisini çekiyor.
Restorasyon, akustik ve turizm hazırlığı
Manastırda süren restorasyon çalışmaları, yapının korunmasını ve turizme kazandırılmasını amaçlıyor. Restorasyon alanında gerçekleştirilen Kur’an-ı Kerim tilaveti, Merkez Camii imamı Ömer Faruk Umut tarafından seslendirildi ve yapının muazzam akustiği dikkat çekti. Yapının 2026 yılı turizm sezonuna hazırlanması hedefleniyor. Güney girişindeki paye üzerine kazınmış kitabe, yapının 976-1001 yılları arasında Gürcü Bagrat Kralı III. David tarafından Meryem Ana’ya ithafen inşa edildiğini gösteriyor. Orta Çağ’da önemli bir dini ve eğitim merkezi olarak değerlendirilen manastırda, 16. yüzyılın ortalarına kadar edebiyat, şiir ve felsefe alanlarında eserlerin üretildiği ve tercümelerin yapıldığı biliniyor. Yapının mimari karakterini belirleyen yüksek kasnaklı kubbe ve üzerinde yer alan konik külah örtü binaya hâkim bir görünüm kazandırıyor. Kubbe, hem estetik hem de koruyucu işlev gören kırmızı ve lacivert sırlı kiremitlerle kaplı. Kilisenin duvarlarındaki kabartmalarda arslan, boğa, kartal ve grifon figürleri öne çıkarken, iç mekânda freskler bulunuyor. Apsis kısmının kule şeklinde yükseltilmiş yapısı da yapının özgün mimarisini vurguluyor. 19. yüzyılda camiye dönüştürülen yapı, günümüzde Bağbaşı Taş Camii adıyla bölgenin kültürel zenginliklerinin temsilcisi olarak değerlendiriliyor ve koruma ile turizme kazandırılmasının bölge için taşıdığı önem sürüyor. TORTUM İLÇESİNDE YER ALAN 19. YÜZYILDA CAMİYE ÇEVRİLEN HAHO MANASTIRI, DİĞER ADIYLA MERYEM ANA KİLİSESİ, ASIRLARDIR AYAKTA DURUYORTarihî köken ve Orta Çağ'daki rolü
Mimari özellikler ve süslemeler
