Filipinler, Çin'in Scarborough Sığı kararı üzerine Pekin'e çağrı yaptı
Filipinler, Çin'in Güney Çin Denizi'ndeki egemenlik ihtilafı bulunan Scarborough Sığı'nı (Çince adıyla Huangyan Adası) "ulusal doğa koruma alanı" olarak ilan etmesine resmi tepki gösterdi. Filipinler Dışişleri Bakanlığı, Pekin'den kararın derhal geri çekilmesini ve uluslararası hukuk yükümlülüklerine uyulmasını talep etti.
Filipinler'in resmi açıklaması ve yapılacak adımlar
Filipinler Haber Ajansı (PNA) kaynaklı açıklamada, söz konusu sığlığın "ulusal doğa koruma alanı" ilan edilmesinin uluslararası hukuka aykırı olduğu vurgulandı. Açıklamada ayrıca, bölge üzerinde ancak Filipinler hükümetinin "ulusal doğa koruma alanı" ilan yetkisi bulunduğu belirtilerek Çin'in eylemine karşı resmi diplomatik protesto notası verileceği duyuruldu.
Çin'in ilanı: Gerekçe ve açıklama
Çin Devlet Konseyi'nin açıklamasında, Huangyan Adası olarak adlandırılan sığlığın "ulusal doğa koruma alanı" statüsünün onaylandığı bildirildi. Pekin, yeni statünün bölgenin doğal ekosistem çeşitliliğini, istikrarını ve sürdürülebilirliğini muhafaza etmeyi amaçladığını ifade etti.
Scarborough Sığı: Konum ve geçmiş gerilimler
Üçgen biçimli, ortasında lagün bulunan deniz bendi Scarborough Sığı, Güney Çin Denizi'nin doğusunda, Filipinler'in kuzeyindeki Luzon Adası'na yaklaşık 120 deniz mili (222 kilometre) mesafede yer alıyor. Bölge Filipinler tarafından "Panatag", Çin tarafından ise "Huangyan" adıyla anılıyor ve iki ülke arasında çatışan egemenlik iddialarının sembolik merkezlerinden biri olarak öne çıkıyor.
2012'de Filipinler Sahil Güvenliği'nin kaçak avlandıkları gerekçesiyle 8 Çin balıkçı gemisini alıkoyma girişimi, Çin Sahil Güvenliği'nin müdahalesiyle iki ülke arasında gerilime dönüşmüş; sürtüşmelerin ardından Çin, resifin kontrolünü ele geçirmişti.
Güney Çin Denizi'ndeki daha geniş anlaşmazlık ve hukuki çerçeve
Güney Çin Denizi, kıyıdaş ülkelerin bağımsızlıklarını kazandığı İkinci Dünya Savaşı sonrasından bu yana bölge ülkeleri arasında egemenlik ihtilaflarının odağında yer alıyor. Çin, 1947'de yayımladığı harita ile bölgenin yaklaşık %80'i üzerinde egemenlik iddiasında bulunurken, Filipinler'in yanı sıra Vietnam, Brunei ve Malezya da hak iddia ediyor.
Çin'in bölgedeki ihtilaflı adalarda üsler inşa etmesi ve sivil gemi filolarıyla varlık göstermesi, bölge ülkeleri ve ABD tarafından eleştiriliyor. Bu hukuki gerilimlerin bir yansıması olarak, Hollanda'nın Lahey kentindeki Daimi Tahkim Mahkemesi 2016'da Filipinler'in başvurusuyla verdiği kararda, Çin'in Güney Çin Denizi'ndeki tek taraflı egemenlik taleplerinin yasal olmadığına hükmetmişti.
İleriye dönük olası etkiler
Filipinler'in çağrısı ve Pekin'in ilanı, bölgedeki diplomatik gerilimi yeniden gündeme taşıdı. Her iki tarafın açıklamaları, Güney Çin Denizi'ndeki statü tartışmasının hem çevresel gerekçelerle hem de egemenlik bağlamında devam ettiğine işaret ediyor. Filipinler'in resmî itirazı ve Çin'in savunması, önümüzdeki günlerde bölgesel diplomasi ve deniz güvenliği açısından takip edilecek gelişmeler arasında yer alacak.
Önemli not: Filipinler, Çin'in kararının geri çekilmesini ve uluslararası hukuka uyulmasını talep ederek resmi diplomatik protesto notası vereceğini açıkladı.
