EPDK düzenlemesi ve kapsamı
Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu'nun (EPDK) Doğal Gaz Piyasası Kanunu çerçevesinde yaptığı yönetmelik değişikliği, Türkiye'nin Karadeniz'de ürettiği doğal gazın sıvılaştırılarak küresel piyasalara LNG (sıvılaştırılmış doğal gaz) şeklinde ihraç edilmesinin önünü resmen açtı. Düzenleme, doğal gazın sıvılaştırılması faaliyetini yasal olarak tanımlıyor ve sıvılaştırma lisans süreçlerine ilişkin çerçeveyi belirliyor.
PETFORM Başkanı Çağatay Beydoğan'ın değerlendirmesi
Petrol ve Doğal Gaz Platformu Derneği (PETFORM) Başkanı Çağatay Beydoğan, yönetmelik değişikliğini "Türkiye'nin enerji bağımsızlığı yolunda altyapısal ve kurumsal temelleri güçlendiren stratejik bir adım" olarak nitelendirdi. Beydoğan, yeni düzenlemenin Karadeniz gazının LNG'ye dönüştürülerek ihraç edilmesine yönelik hukuki zemini resmen oluşturduğunu ve sıvılaştırma lisans süreçlerinin netleşmesinin özel sektör yatırımlarını teşvik edeceğini belirtti.
Yüzer LNG terminalleri: operasyonel ve ticari esneklik
Beydoğan, Sakarya Gaz Sahası'ndaki üretimin arttığını hatırlatarak üretimin tamamının LNG'ye dönüştürülmesinin teorik olarak mümkün olduğunu, ancak iç talep, piyasa dengesi ve yatırım planlamasının belirleyici olacağını vurguladı. Yeni düzenlemeyle yüzer LNG terminallerinin farklı bölgelerde hizmet verebilmesine izin verilmesinin yatırımcılara operasyonel ve ticari esneklik sağlayacağını söyledi. Bu tür tesislerin sabit terminallere kıyasla daha kısa sürede devreye alınabildiğine ve farklı limanlara taşınabildiğine dikkat çekti.
Depolama yatırımları ve üçüncü taraf erişimi istisnası
Yapılması planlanan mevzuat değişikliklerinde depolama tesislerine üçüncü taraf erişim zorunluluğuna istisna getirilmesi öngörülüyor. Beydoğan, bu istisnanın yüksek sermaye gerektiren depolama yatırımlarında yatırım riskini azalttığını ve yeni tesislerin önünü açabileceğini belirtti. Ancak muafiyetlerin kapsamı ve süresinin rekabetin korunması açısından dikkatle sınırlandırılması gerektiğini vurguladı.
İhracat lisansları ve Türkiye'nin bölgesel merkez hedefi
Düzenleme kapsamında doğal gaz ihracat lisans süreçlerinin sadeleştirilerek birden fazla ülkeyi kapsayan tek lisans uygulamasına geçilmesi hedefleniyor. Beydoğan, bu uygulamanın idari süreçleri hızlandırarak şirketlerin farklı pazarlara erişimini kolaylaştıracağını ve ihracat planlamasında lojistik ile ticari stratejilere esneklik kazandıracağını söyledi. Ayrıca, yüzen LNG tesislerinin etkin kullanımının Türkiye'nin Akdeniz enerji koridorundaki konumunu güçlendireceği ve "bunker LNG" pazarının oluşması potansiyelini artıracağına dikkat çekti; bu hedefin hayata geçmesi için liman altyapısı, uluslararası çevre ve güvenlik standartlarına uyum ve tedarik zinciri planlamasının tamamlanması gerektiğini belirtti. Beydoğan, sürecin orta vadede 3–5 yıl içinde kademeli olarak tamamlanabileceğini ifade etti.
Özel sektörün rolü ve piyasa etkileri
Beydoğan, özel sektörün yeni LNG ve depolama yatırımlarında aktif rol almasının beklendiğini, dijitalleşme, veri paylaşımı ve sürdürülebilirlik odaklı yatırımların rekabeti güçlendirip uluslararası yatırımcı ilgisini artıracağını söyledi. Ayrıca düzenlemelerin, doğal gaz ticaret hacminin artmasına, mevsimsel dalgalanmalara karşı piyasa oyuncularının daha etkin pozisyon almasına ve spot piyasalarda işlem hacminin yükselmesine katkı sağlayacağı öngörülüyor.
Taslak düzenlemenin öne çıkan maddeleri
- Doğal gaz sıvılaştırma lisansı: Yeni faaliyet türü olarak tanımlanıyor; başvuru koşulları ile hak ve yükümlülükler belirleniyor.
- Depolama yatırımları: Üçüncü taraf erişim zorunluluğuna istisna tanınarak yatırım teşvik ediliyor.
- Yüzer LNG terminalleri: Farklı bölgelerde hizmet verebilme imkanıyla arz esnekliği hedefleniyor.
- İhracat lisansları: Birden fazla ülkeyi kapsayan tek lisans uygulaması getiriliyor; deniz taşıtlarına LNG satışı ve organize piyasada ticaret hacminin artırılması amaçlanıyor.
Bu düzenlemelerle birlikte, Karadeniz gazının LNG olarak ihraç edilmesinin önü açılırken doğal gaz ticaret hacminin artırılması, depolama yatırımlarının teşvik edilmesi ve iletim sisteminin etkinliğinin yükseltilmesi hedefleniyor. Yüzer LNG tesislerinin etkin kullanımıyla Akdeniz'den geçen gemilerin yakıt ihtiyacının Türkiye'den LNG olarak karşılanması planlanıyor.
Enerji Piyasası Düzenleme Kurumunun (EPDK), Doğal Gaz Piyasası Kanunu kapsamında yaptığı yönetmelik değişikliği, Türkiye’nin Karadeniz'de ürettiği doğal gazı sıvılaştırarak küresel piyasalara ihraç etmesinin önünü açtı. Petrol ve Doğal Gaz Platformu Derneği (PETFORM) Başkanı Çağatay Beydoğan, EPDK'nin Doğal Gaz Piyasası Kanunu kapsamında hazırladığı yönetmelik değişikliğine ilişkin AA muhabirine değerlendirmede bulundu.
