Enstitü Sosyal 'İlkokul Çocuklarının Söz Varlığı Projesi'ni tanıttı
Enstitü Sosyal, 6-10 yaş arası çocukların sözcük dünyasını bilimsel olarak ortaya koymayı amaçlayan İlkokul Çocuklarının Söz Varlığı Projesini Boğaziçi Üniversitesi'nde tanıttı. Proje, bir yılı aşkın saha ve analiz çalışması sonucunda hazırlandı ve kuruluş tarafından 'müdahale projesi' olarak nitelendirildi.
Projenin amacı ve kapsamı
Projenin hedefi, ilkokul çağındaki çocukların söz varlığını ölçmek, eğitim sürecine ilişkin gözlemleri bilimsel verilerle destekleyerek dilin eğitim içindeki rolünü yeniden tanımlamak. Enstitü, dilin yalnızca ders saatleriyle sınırlı bir konu olmaması gerektiğini vurgulayarak, eğitim materyallerinin ve uygulamalarının dilin toplumsal ve kültürel işlevleri dikkate alınarak tasarlanması gerektiğini belirtiyor.
Enstitü Sosyal Genel Koordinatörü İpek Coşkun Armağan'ın değerlendirmesi
İpek Coşkun Armağan, Enstitü Sosyal'i yeni nesil bir düşünce kulübü olarak tanımladı; aynı zamanda uygulamaya geçen bir kuruluş olduklarını söyledi. Armağan'ın vurguladığı başlıca noktalar şunlar oldu:
- Dilin, çocukların kendi varlıklarını ve dünyayı anlamlandırmasında merkezi bir rol oynadığı;
- Eğitim amacının 'hikmete varış yolculuğu' olması durumunda dilin bu yolculuktaki 'tercüman' işlevinin ihmal edilmemesi gerektiği;
- Projenin bir yılı aşkın süredir hazırlandığı ve 'aslında bu proje bir müdahale projesi' olduğu ifadesi.
Armağan, güncel değişime dikkat çekerek '2025 dünyasında dile hayatta hiç kullanmadığımız kadar ihtiyaç olunduğunu' söyledi ve aile içi iletişimde daha az ninni ve öykü, daha çok ekran kullanımının 'zengin söz varlığının yerini dijital suskunların' almasına yol açtığını belirtti. Ayrıca öğretmenlerin pandemi sonrasında çocukların daha az kelime kullandığını gözlemlediklerini aktardı.
TDK Başkanı Prof. Dr. Osman Mert'in konuşması
Prof. Dr. Osman Mert insanı yalnızca biyolojik bir yapı olarak görmenin yetersiz olduğunu, onu kültürel ve nitelikli olarak inşa etmenin önemini vurguladı. Mert'in öne çıkardığı noktalar şunlardı:
- 'İnsan evrenseldir fakat kültürler evrensel değildir' tespiti; biyolojik farklılıkların coğrafi koşullara bağlı olarak değiştiğine dair gözlem;
- Çocukların atalarının zihninden filtrelenmiş mirası taşıdığı ve bu mirasın geleceğe aktarımının sağlanamaması halinde geleceğin kaybedileceği uyarısı;
- Küreselleşme ile kültürlerin etkileşiminin arttığı, bu durumun kültürel kimlik aktarımını risk altına alabileceği değerlendirmesi;
- Eğitimde söz varlığı ile bireyin yaşı ve eğitimi arasında bir paralellik olması gerektiği, aksi takdirde 'nitelikli insan' yönünün yeterince gelişemeyeceği vurgusu;
- Fen bilimlerinin önemini kabul etmekle birlikte önce 'iyi insan' olmanın gerekliliğine dikkat çekerek: 'Siz atom bombasını geliştiren mühendise başarısız diyebilir misiniz? Ama uçakla tepemden bombayı bırakana da insan diyemezsiniz.'
Değerlendirme ve eğitim perspektifi
Sunulan proje, dilin eğitimdeki rolünü yeniden tartışmaya açmayı amaçlıyor. Enstitü ve TDK yetkililerinin ortak mesajı, dilsel yetkinliğin sadece akademik başarıyla sınırlı olmadığı; kimlik, aidiyet ve kültürel aktarım açısından da kritik olduğudur. Bu çerçevede proje, öğretim materyallerinin geliştirilmesi ve okul-aile-etkileşiminin güçlendirilmesi yönünde somut adımlar için bir temel oluşturmayı hedefliyor.
Öne çıkan çıkarım: Eğitim politikaları hazırlanırken dil çalışmaları, ders saatleriyle sınırlı kalmayan, kültürel aktarımı da gözeten bir yaklaşımla ele alınmalıdır; aksi halde söz varlığı ve kimlik aktarımı zayıflayabilir.
Enstitü Sosyalin, 6-10 yaş arası çocukların sözcük dünyasını bilimsel olarak ortaya koymayı amaçlayan projesi tanıtıldı. "İlkokul Çocuklarının Söz Varlığı Projesi"nin Boğaziçi Üniversitesi'nde düzenlenen tanıtım toplantısına katılan Enstitü Sosyal Genel Koordinatörü İpek Coşkun Armağan, konuşma yaptı.
