Emine Erdoğan Uluslararası Sıfır Atık Forumu'nda konuştu
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın eşi Emine Erdoğan, Sıfır Atık Vakfı tarafından Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı, Tarım ve Orman Bakanlığı, Birleşmiş Milletler (UNEP) ve BM-Habitat işbirliğiyle İstanbul'da düzenlenen Uluslararası Sıfır Atık Forumu'nda konuştu. Forum, 'Sıfır Atık Hareketi: İnsan, Mekan, Dönüşüm' temasıyla gerçekleştirildi ve programda forumun anlatıldığı bir video ile Emine Erdoğan'ın insanlığa yaptığı çağrılara yer verildi.
Foruma ev sahipliği ve mesajın özü
Emine Erdoğan, katılımcılara hitaben ilk Uluslararası Sıfır Atık Forumu'nda heyecan ve umudu paylaşmaktan memnuniyet duyduğunu belirtti ve paylaşılan bilgi, kurulacak dostluk ve işbirliklerinin daha yaşanabilir bir dünya için önemine vurgu yaptı. İstanbul'a yönelik selamını ileterek salondaki katılımcılara 'tarihin ilk evrensel çevre kanununun kaleme alındığı topraklar' olduğuna dair hatırlatmada bulundu.
Tüketim alışkanlıkları ve atığın gerçek maliyeti
Emine Erdoğan, insanlığın tüketim odaklı bir noktaya savrulduğunu ifade ederek döngüsel tüketim modellerine geçiş yerine tüketim toplumlarına dönüştüğümüzü söyledi. Yapılan anketlere göre insanların yüzde 85'inin ihtiyacından fazlasını satın aldığına dikkat çekti. Reklamların tüketimi özendirici rolüne işaret eden Erdoğan, ucuz ve seri üretimin 'ucuza yenilemeyi' fırsat olarak sunduğunu ancak üretimin arka planındaki su, enerji ve insan emeği maliyetlerinin göz ardı edildiğini vurguladı.
Konuşmasında örnekler vererek şu noktalara dikkat çekti: bir kot pantolonun üretimi için 3 bin 781 litre su kullanılması, teknolojik atıkların toprak ve suyu zehirlemesi, yemek israfının 150 milyon çocuğun gıdaya erişim hayalini gölgelemesi, denizlerdeki plastiklerin besin zinciri yoluyla sofralara dönmesi ve sigara izmaritlerinin çevrenin önemli kirleticilerinden biri olması.
Sıfır atık bir umut ve kültürel pratiklerin rolü
Erdoğan, sıfır atığın yeni ve umut üreten bir dönem olduğunu vurgulayarak Yaşar Kemal'den alıntılara atıfta bulundu. Sıfır atık uygulamalarının milyonlarca kişiye ulaşmasının önemine değindi; bu uygulamaların mükemmeliyetçi azınlıklara değil, günlük yaşamda küçük ama kararlı adımlar atan geniş kitlelere ihtiyaç duyduğunu belirtti. Evde kompost yapan, restoranda artan yemekleri alan, elektrikli cihazları beklemede bırakmayan milyonlardan söz etti.
Ayrıca, ileri dönüşüm ve paylaşım kültürünün Anadolu kökenlerine işaret ederek eskiden atığın sorun olmadığı; kırılan eşyaların tamir edildiği, kalan yemeklerin başka şekillerde değerlendirildiği, mobilyaların nesiller boyu kullanıldığı geleneksel pratiklerin yeniden keşfi çağrısında bulundu. Salondaki 108 farklı ülkeden katılımcılara, kendi kültürlerindeki doğa dostu uygulamaları araştırıp hayata kazandırmaları önerildi.
Türkiye'nin Sıfır Atık uygulamaları ve uluslararası adımlar
Emine Erdoğan, Türkiye'nin iklim krizindeki payının düşük olduğuna işaret ederek yine de çözümün parçası olmak için çalıştıklarını söyledi ve 2017'de başlatılan Sıfır Atık Hareketini bu çabanın en net göstergesi olarak nitelendirdi. Türkiye'de geri kazanım oranını yüzde 13ten yüzde 36 seviyesine çıkardıklarını, bugüne kadar 74,5 milyon ton atığı geri kazandıklarını ve ekonomiye 256 milyar lira katkı sağladıklarını açıkladı. Ayrıca Sıfır Atık Mavi Hareketi kapsamında yaklaşık 285 bin ton deniz çöpü toplandığını paylaştı.
2022'de BM Genel Sekreteri Antonio Guterres ile imzalanan İyi Niyet Beyanı ve BM Genel Kurulu'na sunulan sıfır atık kararının 105 ülkenin eş sunuculuğunda oybirliği ile kabul edilmesi gibi uluslararası adımlardan söz etti. Bu kararın ardından 30 Mart'ın Uluslararası Sıfır Atık Günü ilan edildiğini ve Birleşmiş Milletler Sıfır Atık Danışma Kurulu'nun kurulduğunu belirtti. 2023'ten itibaren Danışma Kurulu ile en iyi uygulamaların yaygınlaştırılması ve farkındalığın artırılması misyonuyla çalışıldığını dile getirdi.
Sıfır Atık Vakfı ve İstanbul hedefi
2023'te küresel çalışmalara merkezlik etmesi amacıyla kurulan Sıfır Atık Vakfının faaliyetlerine değinen Erdoğan, vakıf bünyesinde Sıfır Atık Enstitüsü ve Küresel Sıfır Atık Ödülleri gibi inisiyatiflerin başlatıldığını hatırlattı. BM Habitat'ın Türkiye'de bölgesel ofis açma adımlarına işaret ederek İstanbul'un 'sıfır atığın başkenti' olması hedefini paylaştı ve vakfa ile Danışma Kurulu üyelerine teşekkür etti.
Savaşların çevresel yıkımı ve Gazze örneği
Emine Erdoğan, savaşların çevreye verdiği tahribatın iklim mücadelesindeki kazanımları nasıl geri çektiğinin konuşulması gerektiğini vurguladı. Bu kapsamda Filistin'de yaşananlara atıfta bulunarak İsrail'in Gazze'de yaptığı yıkımın yalnızca insani değil, çevresel bir kriz yarattığını söyledi. Gazze'de geri dönüştürülmesi belki bir asır sürecek 61 milyon ton enkaz kaldığını, ağaç mahsullerinin yüzde 97'sinin, yıllık mahsulün yüzde 82'sinin ve çalılık alanların yüzde 95'inin yok olduğunu aktardı.
Mühimmat, katı atık ve arıtılmamış kanalizasyondan kaynaklanan toprak kirliliğinin gıda üretimini imkansız hale getirdiği, insanların, hayvanların ve su canlılarının yaşayabileceği alanların zarar gördüğü belirtilerek Gazze'de yok olan çevrenin tüm insanlığa ait olduğu mesajı verildi. Erdoğan, ekosistemlerin birbirine bağlı olduğuna dikkat çekti ve küresel vicdanın genişletilmesinin önemini vurguladı.
Yedi Nesil İlkesi ve İyi Niyet Beyanı çağrısı
Kızılderili liderlerin karar alırken yedi nesli göz önünde bulundurmaları örneğini anımsatan Emine Erdoğan, gerçek liderliğin yarını inşa etmek olduğunu belirtti. Katılımcılardan İyi Niyet Beyanı'nı imzalayarak küresel sıfır atık hareketinin bir parçası olmaya davet etti ve sözlerini katılımcılara teşekkür ederek tamamladı.
Etkinlik sonrası ve katılımcılar
Konuşmanın ardından hediye takdimi gerçekleştirildi. Sıfır Atık Vakfı Başkanı Samed Ağırbaş, sıfır atıktan ilhamla yapılan 'Yusuf’un gömleği' adlı eseri Emine Erdoğan'a hediye etti ve ardından aile fotoğrafı çekildi.
Foruma katılanlar arasında Azerbaycan Ekoloji ve Doğal Kaynaklar Bakanı Mukhtar Babayev, İran Cumhurbaşkanı Yardımcısı ve Çevreyi Koruma Kurumu Başkanı Shina Ansari, UNECE İcra Sekreteri Tatiana Molcean, BM Habitat İcra Direktörü Anacláudia Rossbach, OJSC Yönetim Kurulu Başkanı Etibar Abbasov, Benin Çevre ve Sürdürülebilir Kalkınma Bakanı Jose Didier Tonato, Birleşik Arap Emirlikleri İklim Değişikliği ve Çevre Bakanlığı Müsteşar Yardımcısı Alya Abdelrahim Alharmoodi, BRS İcra Sekreteri Rolph Payet, Esvatini Turizm ve Çevresel İşler Bakanı Jane Matty Mkhonta-Simelane, Fiji Yerel Yönetimler Bakanı Maciu Katamotu Nalumisa, Gabon Çevre, Ekoloji ve İklim Bakanı Mays Lloyd Mouissi, Irak Çevre Bakanı Hallo Mustafa Kaka Radha Al-Askari, Karadağ Mekansal Planlama, Şehirleşme ve Devlet Varlıkları Bakanı Slaven Radunović, Maldivler Turizm ve Çevre Bakanlığı Bakan Yardımcısı Ahmet Nizam, Malezya Konut ve Yerel Yönetimler Bakanı Kor Ming Nga, Mali Çevre, Temizlik ve Sürdürülebilir Kalkınma Bakanı Mariam Tangara, Mısır Yerel Yönetimler Bakanı ve Çevre Bakanı Vekili Prof. Dr. Manal Awad Mikhaiel Aboughatas, Moritanya Çevre ve Sürdürülebilir Kalkınma Bakanı Messouda Mohamed Laghdaf, Özbekistan Ekoloji, Çevre Koruma ve İklim Değişikliği Bakanı Aziz Abdukhakimov, Rusya İklim Değişikliği Özel Temsilcisi Ruslan Edelgeriev, Sierra Leone Çevre ve İklim Değişikliği Bakan Yardımcısı Mima Yema Mimi Sobba - Stephens, Somali Çevre ve İklim Değişikliği Bakanı Bashir Mohamed Jama, Türk Devletleri Teşkilatı Genel Sekreter Yardımcısı Merey Mukazhan ve Ömer Kocaman, Togo Çevre ve Orman Kaynakları Bakanı Katari Foli-Bazi, Türkmenistan Doğal Kaynaklar ve Çevre Koruma Bakanı Charygeldi Babanyyazov, Nun Vakfı Mütevelli Heyeti Başkanı Esra Albayrak ile KADEM Vakfı Mütevelli Heyeti Başkanı Sümeyye Erdoğan Bayraktar ile BM Sıfır Atık Danışma Kurulu üyeleri, gazeteciler ve akademisyenler yer aldı.
Forum, Sıfır Atık hareketinin hem ülke içi uygulamaları hem de küresel işbirlikleri açısından ileriye taşıyacak adımların tartışıldığı bir platform olarak sona erdi.
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın eşi Emine Erdoğan, Sıfır Atık Vakfı tarafından, Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı, Tarım ve Orman Bakanlığı, Birleşmiş Milletler (BM) Çevre Programı (UNEP) ve BM-Habitat iş birliğiyle "Sıfır Atık Hareketi: İnsan, Mekan, Dönüşüm" temasıyla İstanbul'da düzenlenen Uluslararası Sıfır Atık Forumu'na katılarak konuşma yaptı.
