Ekonomik İşbirliği Teşkilatı'nın (EİT) 17. Zirvesi, Azerbaycan'ın Hankendi kentinde düzenlendi ve burada yayımlanan "Hankendi Bildirisi" ile bölgesel işbirliğine yönelik yeni hedefler belirlendi.
EİT Genel Sekreterliği, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın katılımıyla 4 Temmuz'da gerçekleştirilen zirvede kabul edilen bu bildiriyi kamuoyuyla paylaştı. Bildiride, Ermenistan işgalinden kurtarılan bölgelerde Azerbaycan tarafından gerçekleştirilen kapsamlı imar faaliyetleri takdirle karşılandı ve bu şehirlerin üst düzey etkinliklere ev sahipliği yapmasının olumlu sonuçları vurgulandı.
Diğer yandan, Ermenistan'dan zorla göç ettirilen yüz binlerce Azerbaycanlının anavatanlarına güvenli bir şekilde dönüş hakkının önemi teyit edildi. Ayrıca, İslam İşbirliği Teşkilatı (İİT) Dışişleri Bakanları Konseyi 51. Oturumu'nda kabul edilen "İstanbul Deklarasyonu"na atıfta bulunularak bu konunun tekrar altı çizildi.
Bildiride, EİT üyeleri 2026-2035 yıllarını kapsayan yeni bir stratejik çerçeve hazırlama kararına vardı. Bu çerçeve, bölgenin insan kaynağı ve doğal zenginliklerini ortak refah için değerlendirmeyi hedefliyor. Üyeler, ayrıca ekonomik sürdürülebilirlik ve iklim direncinin gelecekteki gündemin temel konuları arasında yer alması gerektiği üzerinde mutabık kaldı.
Bildiride; yenilenebilir enerji kapasitesinin artırılması, iklim dostu tarım, su yönetimi ve biyoçeşitliliğin korunması gibi konularda ortak adımlar atılması gerektiği ifade edildi. Bunun yanı sıra, Azerbaycan Cumhurbaşkanı'nın eşi Mehriban Aliyeva ile Türkiye Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın eşi Emine Erdoğan'ın çevresel girişimlerine de değinilerek, Emine Erdoğan'ın "Sıfır Atık" projesinin bölgedeki kadınların yeşil dönüşümdeki rolünü artırdığı belirtildi.
Azerbaycan'ın BM İklim Değişikliği Taraflar Konferansı'na (COP29) ev sahipliği yapmasının başarıyla sonuçlandığı ve Türkiye'nin 2026'da düzenlenen COP31'e ev sahipliği adaylığının desteklendiği kaydedildi. Ek olarak, EİT üyeleri dijital altyapının güçlendirilmesi doğrultusunda "Orta Koridor" lojistiğini kolaylaştıracak ortak dijital platform kurulması kararı aldı.
Gümrük ve ticari engellerin kaldırılması, "EİT Yatırım" ve "EİT Ticaret ve Kalkınma Bankası"nın yetkilerinin artması ile 2035 yılına kadar bölge içi ticareti en az iki katına çıkarma hedefi vurgulandı. Ayrıca, yapay zeka, blokzincir, uzay teknolojileri ve bilişim alanında iş birliğinin artırılması planları arasında EİT Yapay Zeka Merkezi ve EİT Araştırma Merkezi gibi yapıların güçlendirilmesi de yer aldı.
Bildiride turizmin bölgesel kalkınma açısından önemi üzerinde de durulurken, Azerbaycan'ın Şuşa şehri 2026, Pakistan'ın Lahor şehri 2027, Türkmenistan'ın Merv şehri 2028 ve Kırgızistan'ın Karakol şehrinin 2029 yılında EİT Turizm Başkenti olarak belirlenmesi kararlaştırıldı. Ayrıca, Azerbaycan'ın ev sahipliğinde 17-22 Mayıs 2026 tarihlerinde düzenlenecek 13. Dünya Şehircilik Forumu'nun (WUF13) önemine de vurgu yapıldı.
EİT üyeleri, uluslararası gelişmelere dair duyarlılıklarını da ifade ederek, Gazze'deki kötüleşen duruma ve sivil can kayıplarına ilişkin endişelerini dile getirdi. Üyeler, derhal kalıcı bir ateşkes ve insani yardımlara sınırsız erişim çağrısında bulundu.
Son olarak, EİT 18. Zirvesi'nin 2027'de İran'da yapılacağı kararlaştırıldı. Zirveye Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev’in yanı sıra çeşitli ülkelerin devlet ve hükümet yetkilileri de katıldı.
