Giriş
Dünya genelinde 60 yaş ve üzerindeki bireylerin yüzde 15,7’si istismara maruz kalıyor. Birleşmiş Milletler (BM) Genel Kurulunun 66/127 sayılı kararı ile 15 Haziran, "Dünya Yaşlı İstismarı Farkındalık Günü" olarak ilan edildi. Bu günde yaşlılara yönelik istismar, kötü muamele ve ihmale karşı farkındalık oluşturulması amaçlanmaktadır.
Yaşlı İstismarı ve Korkutucu Veriler
BM ve Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) raporları, yaşlı istismarı konusundaki kaygı verici durumları ortaya koymaktadır. 2050 yılına kadar yaşlı bireylerin sayısının 2 milyara ulaşacağı ve bunların 320 milyonunun istismara maruz kalabileceği öngörülmektedir. Yaşlılara yönelik istismar oranları, huzurevleri gibi kurumsal ortamlarda daha yüksektir; yaşlılara bakım veren personelin üçte ikisi istismar eylemlerine karışmaktadır.
Yaşlı İstismarının Tanımı
Yaşlı istismarı, güven ilişkisi içinde bir yaşlı bireyin zarar görmesine neden olan eylemler veya uygun müdahalelerin eksikliği olarak tanımlanmaktadır. Bu istismar türleri arasında fiziksel, psikolojik, ekonomik ve cinsel istismar yer almaktadır.
DSÖ Verileri ve Çarpıcı İstatistikler
DSÖ verilerine göre, 60 yaş ve üzerindeki bireylerin, her altı kişiden biri bir tür istismara maruz kalmaktadır. İstismar türleri arasında psikolojik, fiziksel, finansal ve cinsel istismar ile ihmal de bulunmaktadır. Örneğin, huzurevlerinde çalışan personelin bildirdiği istismarın büyük bir kısmı psikolojik ve fiziksel istismar olarak kaydedilmektedir.
Kovid-19 ve Yaşlı İstismarı
Kovid-19 pandemisi, yaşlı bireylerin istismarına yol açan faktörlerden birini oluşturmuştur. Araştırmalar, bu süreçte yaşlı istismar oranlarının %84'e kadar artabileceğini göstermektedir. Nüfusun yaşlanması ile birlikte, mevcut istismar oranları sabit kalsa bile mağdur sayısının hızlı bir şekilde artması beklenmektedir.
Yaşlı Bireylerde Sonuçları ve Risk Faktörleri
Yaşlı bireylere yönelik istismar; fiziksel yaralanma, erken ölüm, depresyon gibi yaşam kalitesi üzerinde ciddi etkiler yaratmaktadır. İstismara uğrama olasılığını artıran bazı bireysel risk faktörleri arasında zayıf ruh sağlığı ve düşük gelir düzeyi yer almaktadır. Ayrıca, toplumsal düzeyde yaşlılara yönelik ayrımcılığı normalleştiren kültürel normlar da bu riski artırmaktadır.
Hizmetler ve Önleme Stratejileri
Yaşlı bireylerin korunması amacıyla, istismar durumlarında başvurulabilecek yardım hatları ve acil barınma imkanları gibi hizmetler bulunmaktadır. Ayrıca, bakıcı yükünü azaltmaya yönelik destek programları ve uluslararası işbirliği ile yürütülen çok disiplinli müdahale çalışmaları önem kazanmaktadır.
