Diyarbakır Kocaköy’de ‘Mantar Kaya’ Buzul Çağı Kalıntısı Olarak Değerlendiriliyor
Kocaköy ilçesi yakınlarında, ince bir sütun üzerinde dengede duran geniş bir kaya parçası, bölgenin jeolojik geçmişine ilişkin dikkat çekici bir örnek sunuyor. Yerel halk tarafından "mantar kaya" veya "kalkan kaya" olarak adlandırılan bu yapı, hem görünümü hem de oluşum süreciyle ilgi çekiyor.
Konum ve fiziksel özellikleri
Oluşum, ilçe merkezine yaklaşık 4 kilometre uzaklıkta yer alıyor. İnce bir sütunla desteklenen geniş kaya bloğu, uzun yıllara rağmen ayakta kalmış olmasıyla öne çıkıyor ve coğrafi olarak sıradışı bir siluet oluşturuyor.
Uzman değerlendirmesi
Antropolog Naci Akdemir, bulunduğu zeminin sedimanter tortullu kaya kütlelerinden oluştuğunu belirtiyor. Akdemir, bölgenin oluşumunda Afrika-Arabistan plakasıyla Avrasya plakası arasındaki etkileşimin rol oynadığını, arazinin hem yükseldiğini hem de kuzeye doğru hareket ettiğini ifade etti.
Akdemir, sürecin yaklaşık 250-300 milyon sene önce başladığını belirterek, "Yükselmeye devam ediyor. Bilginlerin söylediğine göre, ilerleme hızı, tırnakların büyüme hızı kadardır. Yani yılda 10-15 milimetre kadar kuzeye doğru gidiyor. Şu gördüğümüz yapı ise coğrafyacıların 'şeytan masası' veya 'mantar kayası' dediği oluşumun tipik ve de en güzel örneklerinden bir tanesidir" diye konuştu.
Oluşumun yaşı ve oluşum mekanizması
Akdemir, söz konusu yapıyı büyük oranda su ve rüzgar aşındırmasının ürünü olarak değerlendirmekle birlikte, kendi kanaatine göre bu oluşumda buzul çağı aşındırmasının da etkisi olduğunu vurguladı: "Bunlar, daha çok su ve rüzgar aşındırmasıyla oluşmakla birlikte, benim kanaatimi göre bu, biraz da buzul çağından kalma bir aşındırmanın eseridir."
Uzman, bölgede su aşındırmasını hatırlatacak belirgin bir akış çizgisi veya dere bulunmadığını belirterek, bu nedenle yapının buzulsal aşındırma sonucu şekillendiğini dile getirdi. Akdemir, "Bu kalkan kaya, Kocaköy’ün en önemli simgelerinden bir tanesidir. Yaklaşık 5-6 milyon sene önce bu hale geldi" dedi ve bölgenin jeolojik geçmişine ilişkin şu değerlendirmeyi paylaştı:
"Çünkü bu süreçte, şimdiki Afrika-Arabistan ile şimdiki Avrasya arasında Atlas Okyanusu ile Hint Okyanusu bir birine bağlayan bir Tetis Denizi vardı. Akdeniz bunun bakiyesi, kalıntısıdır."
Mantar kaya olarak anılan bu oluşum, hem yerel kimlik açısından simgesel bir değer taşıyor hem de bölgenin milyonlarca yıllık jeolojik evrimi hakkında somut bir örnek sunuyor.
DİYARBAKIR’IN KOCAKÖY İLÇESİNDE BULUNAN "MANTAR KAYA" VEYA DİĞER ADIYLA BİLİNEN "KALKAN KAYA", TAHMİNİ 6 MİLYON YIL ÖNCE BUGÜN AYAKTA KALAN ŞEKLİNİ ALIP, BUZUL ÇAĞI KALINTISI OLARAK DEĞERLENDİRİLİYOR.
