Modern yaşamın yeni dili: sürekli yorgunluk
Medicana Sağlık Grubu Psikiyatri Bölümü ve Medicana International İzmir Hastanesi Psikiyatri Uzmanı Dr. Öğretim Üyesi Müge Yaşar, günümüzde sıkça dile getirilen 'çok yorgunum' serzenişinin arka planını değerlendirdi. Dr. Yaşar, 'Sürekli yorgunluk bir teşhis değil, bir sonuçtur' ifadesiyle, bu durumun depresyondan kaygıya, uyku bozukluklarından iş yaşamı baskılarına kadar uzanan geniş bir neden yelpazesiyle ilişkili olduğunu vurguluyor.
Yorgunluğun tanımı ve iş yaşamındaki yeri
Dr. Yaşar, yorgunluğun modern yaşam koşulları altında var olan tanıların daha yoğun yaşanması şeklinde göründüğünü belirtiyor. Dünya Sağlık Örgütü'nün tükenmişliği (burn-out) hastalık olarak değil, iş yaşamına özgü bir stres yanıtı olarak sınıflandırdığına dikkat çekerek; enerji tükenmesi, işle duygusal uzaklaşma ve mesleki verimlilikte azalma gibi belirtilerin öne çıktığını aktarıyor. Dr. Yaşar'a göre modern dünyanın temposu, insan biyolojisinin kaldıramadığı hızda ilerliyor ve bu nedenle 'yorgunluk' toplumsal boyuta ulaşmış bir sorun haline geliyor.
Dijital dünyanın rolü: bildirimler, FoMO ve allostatik yük
Gelişen teknolojiyle birlikte bireylerin sürekli uyaranlara maruz kaldığını ifade eden Dr. Yaşar, bildirimler, mesajlar ve sosyal medyada görülen kusursuz yaşam algısının 'geride kalma' hissi yarattığını söylüyor. Bu durumun ruh sağlığında 'dijital tükenmişlik' veya 'sosyal medya yorgunluğu' olarak tanımlanan yeni bir tabloya neden olduğunu belirtiyor. Dr. Yaşar, 'Sosyal medya bağımlılığı arttıkça anksiyete, depresyon, yorgunluk, tükenmişlik hissi ve dikkat eksikliği de artıyor' değerlendirmesini yapıyor.
Yoğun dijital uyarana maruz kalmanın beynin sürekli yüksek alarm halinde olmasına yol açtığını ve bunun kronik strese dönüşerek vücudun 'allostatik yük' dediğimiz yıpranma bedelini artırdığını vurguluyor. Kronik stresin otonom sinir sistemi ve inflamatuvar yanıtları aktive ederek hem fiziksel hem de zihinsel yorgunluğa zemin hazırladığına dikkat çekiliyor.
Yavaşlamak ve sınır koymak: pratik önlemler
Çözümün yaşam ritmini yeniden düzenlemek ve gerekirse ruh sağlığı uzmanından destek almak olduğunun altını çizen Dr. Yaşar, özellikle yavaşlamanın hatta bazen durmanın gerekli olduğunu söylüyor. 'Dijital detoks, zaman yönetimi ve sınır koymak, yorgunluk ya da tükenmişlik hissine iyi gelebilir' ifadesiyle bu yaklaşımların etkinliğini vurguluyor.
Öneriler arasında yatmadan bir saat önce ekranları kapatmak, bildirimleri belirlenen saatlerde kapatmak ve gün içinde enerjinin yüksek olduğu zamanlara en zorlu bilişsel görevleri yerleştirmek bulunuyor. Dr. Yaşar'a göre 'sınır koyma becerisi tükenmişlikten korunmanın en önemli aracıdır' ve başkalarının taleplerine ya da içsel mükemmeliyetçi sese 'hayır' diyebilme, kişisel zamanı ve enerjiyi koruyor.
Anı yaşamak, nefes ve sosyal destek
Yorgunlukla başa çıkmada farkındalık (mindfulness) ve nefes egzersizlerinin herkes için uygulanabilir stratejiler olduğuna işaret ediliyor. Düzenli diyafram nefesinin otonom sinir sistemini dengeleyerek parasempatik sistemi aktive ettiği, bunun da dinlenme durumunu desteklediği belirtiliyor. Enerji tüketen değil, anlam ve amaç katan aktivitelere zaman ayırmanın, aile ve arkadaşlarla bir araya gelmenin yalnızlık ve tükenmişlik riskini azalttığı vurgulanıyor.
Dr. Yaşar, kendine karşı nazik olmanın ve başarısızlık ya da zorlanma durumlarında yargılayıcı olmak yerine destekleyici tutum geliştirmenin mükemmeliyetçilikle mücadelede etkili olduğunu son olarak ifade ediyor.
Öne çıkan öneriler: dijital detoks, sınır koyma, uyku hijyeni, zaman yönetimi, mindfulness ve gerektiğinde uzman desteği.
MEDİCANA SAĞLIK GRUBU PSİKİYATRİ BÖLÜMÜ’NDEN DR. ÖĞRETİM ÜYESİ MÜGE YAŞAR
