Coğrafi işaret tescili bir bitiş değil; Erzurum için ekonomik başlangıç
Avukat Ahmet Çağrı Karaca, coğrafi işaret tescilinin yalnızca belgeye yazılan bir not olmadığını, aksine ekonomik kalkınma yarışının başlangıç tabancası olduğunu vurguladı. Karaca, Erzurum'un Cağ Kebabı konusunda tescil sürecini başarıyla tamamladığını ve artık bu hakka uygun hareket edilmesinin önem taşıdığını belirtti.
Tescilin anlamı ve kapsamı
Karaca, kamuoyunda sıkça tartışılan "sahiplenme" iddialarını hukuki çerçevede değerlendirdi ve bunun teknik olarak Coğrafi İşaret Tescili olduğunu ifade etti. Buna göre coğrafi işaretler, bir ürünün belirli bir coğrafi bölgeyle özdeşleştiğini belgeleyen ve hem ulusal (Türk Patent ve Marka Kurumu) hem de uluslararası (AB Komisyonu, WIPO) düzeyde korunan sınai mülkiyet haklarıdır. Erzurum yerel otoritelerinin ve sivil toplum kuruluşlarının, Cağ Kebabı başta olmak üzere birçok yerel değeri önceden tescil ettirerek koruma altına aldığına dikkat çekti.
Standartlar ve denetim hakkı
Karaca, tescilin yalnızca simbollerle sınırlı kalmaması gerektiğini, bunun yerine bölgeye ekonomik katkı sağlayacak şekilde işletilmesinin zorunlu olduğunu söyledi. Coğrafi işaret tescilinin, başvuru sahibi kurumlara (belediyeler, ticaret odaları vb.) güçlü bir Denetim Hakkı verdiğini; bu hakkın, tescilde belirtilen üretim metotlarına uymayanların o ürünün adını ticari olarak kullanmasını engellediğini anlattı. Eğer bir ürün tescilde belirtilen kriterlere göre üretilmiyorsa, 6769 sayılı Sınai Mülkiyet Kanunu hükümlerinin devreye gireceğini vurguladı.
Uluslararası örnekler: Kobe ve Rokfor
Doğru uygulanan denetim mekanizmasının bölgesel refaha nasıl dönüştüğünü göstermek için Karaca, Japonya ve Fransa örneklerine değindi. Kobe bifteğinin sıkı coğrafi işaret denetimi sayesinde Hyogo eyaletinde üretilmeyen etin "Kobe" olarak adlandırılamadığını, bunun yerel üreticinin gelirini önemli ölçüde artırdığını söyledi. Benzer şekilde Rokfor peyniri için sütün elde edildiği koyun ırkından peynirin olgunlaştırıldığı mağaralara kadar kriterlerin kanunla belirlendiğini, bu sınırlamanın tüketicide "gerçekliğin" algısını perçinlediğini ve küçük bir kasabanın ekonomik kazancını yükselttiğini aktardı.
Erzurum için yol haritası
Karaca, Cağ Kebabı'nın Taste Atlas tarafından dünyanın en iyi 10 lezzeti arasında gösterildiğini hatırlatarak bu ürünün uluslararası arenada rüştünü ispatladığını belirtti. Erzurum'un Cağ Kebabı, Erzurum Kadayıf Dolması, Erzurum Küflü Civil Peyniri, Oltu Taşı, Erzurum Ehram Dokuma Kumaşı, Erzurum Su Böreği gibi yaklaşık otuza yakın coğrafi işaret tescilli ürüne sahip olduğunu kaydetti. Şimdi yapılması gerekenin, Sınai Mülkiyet Kanunu’nun sağladığı denetim mekanizmalarını Fransızların ve Japonların yaptığı gibi katı ve tavizsiz bir şekilde işletmek olduğunu söyledi.
Karaca son olarak hukukun sadece bir isim hakkı vermediğini; o ismin yarattığı katma değerin, o topraklarda yaşayanların gelirine dönüşmesini sağlayacak bir sistem sunduğunu vurguladı ve tescilin tarihsel bir notla yetinilmemesi, ekonomik faydaya dönüştürülmesi gerektiğini ifade etti.
AVUKAT AHMET ÇAĞRI KARACA, COĞRAFİ İŞARET TESCİLİ, BİR "BİTİŞ ÇİZGİSİ" DEĞİL, EKONOMİK KALKINMA YARIŞININ BAŞLANGIÇ TABANCASI OLDUĞUNU BELİRTTİ.
