Çin, TikTok'un ABD'de kalmasını ticaret görüşmelerinin ön koşulu olarak sundu
Çin yönetimi, devredilmesi veya kapatılması gündemde olan sosyal medya uygulaması TikTok'un ABD'de faaliyetlerini sürdürmesini, iki ülke arasında Madrid'de bugün başlayan ticaret müzakerelerinde ilerleme sağlanması için bir ön koşul olarak değerlendirdi. Konuya ilişkin açıklama, Çin Komünist Partisinin resmi yayın organı Halkın Günlüğünde yayımlanan yorum yazısında yer aldı.
Madrid görüşmelerinin gündemi ve taraflar
ABD ile Çin heyetleri, devam eden ticaret müzakereleri kapsamında 14-17 Eylül tarihlerinde Madrid'de görüşmeler yürütecek. Bugün başlayan görüşmelerde ABD heyetine Hazine Bakanı Scott Bessent, Çin heyetine ise Ekonomik İlişkilerden Sorumlu Başbakan Yardımcısı Hı Lifıng başkanlık ediyor.
Taraflar daha önce yaptıkları açıklamalarda, müzakerelerde gümrük tarifeleri, ihracat kontrolleri ve teknoloji alanındaki kısıtlamalar ile birlikte TikTok durumunun da ele alınacağını bildirmişti.
Resmi yorum ve uyarı
Halkın Günlüğü'ndeki yazıda Çin'in ticari sorunlarda ABD ile müzakereye hazır olduğu vurgulanırken, Washington yönetiminin Çinli şirketlere "açık, adil ve ayrımcı olmayan" koşullar sağlaması gerektiği belirtildi. Yazıda ayrıca şunlara yer verildi: "Eğer ABD, Çinli şirketlerin meşru çıkarlarına zarar vermeyi sürdürürse, Çin ulusal çıkarlarını ve şirketlerinin yasal haklarını korumak için gerekli tedbirleri alacaktır."
Yasal süreç, tarihçesi ve tarafların argümanları
ABD Temsilciler Meclisi, 13 Mart 2024'te yaptığı oylamada "Amerikalıları Yabancı Düşmanlarca Kontrol Edilen Uygulamalardan Koruma Yasası" başlıklı tasarıyı büyük çoğunlukla kabul etti. Tasarı, ABD Senatosundan da geçtikten sonra 24 Nisan 2024'te dönemin Başkanı Joe Biden tarafından imzalanarak yürürlüğe girdi.
Söz konusu yasa, ByteDance'in platformu ABD'li bir şirkete devretmesini; aksi halde TikTok'un ABD'de yasaklanmasını öngörüyor. Metinde, ByteDance'in 19 Ocak'a kadar kontrol hissesini devretmemesi halinde uygulamanın ülke çapında yasaklanmasına ilişkin kararın ABD Yüksek Mahkemesi tarafından da onandığı, ancak 20 Ocak'ta göreve başlayan yeni Başkan Donald Trump'ın son tarihin süresini başkanlık kararnameleriyle üç kez uzattığı kaydedildi.
Yasağı savunanlar, ByteDance'in TikTok aracılığıyla elde edilen Amerikan vatandaşlarına ait bilgileri kanunen Çin hükümetine açmak zorunda olabileceğini ve bunun veri güvenliği ile ulusal güvenlik riski oluşturduğunu öne sürüyor. Karara karşı çıkanlar ise TikTok'un ABD vatandaşlarının verilerini Çin'e ilettiği iddiasının ispata muhtaç olduğunu ve yasağın "ifade özgürlüğünün kısıtlanması"nı beraberinde getirebileceğini belirtiyor.
TikTok yönetimi ise iddiaların gerçeği yansıtmadığını, platformun ABD'de diğer sosyal medya şirketleri gibi tamamen Amerikan yasalarına uygun çalıştığını savunuyor.
Görüşmelerin anlamı
Madrid'deki müzakereler, iki ülke arasındaki geniş kapsamlı ticaret ve teknoloji gerilimlerinin TikTok gibi şirketleri de içine alan bir bölümüyle ele alınacağı bir platform işlevi görüyor. Çin'in açıklaması, TikTok meselesinin müzakerelerde stratejik bir unsur olarak değerlendirildiğine işaret ediyor.
