Çin nadir toprak elementleri ve üretim teknolojilerinde ihracat kısıtlaması açıkladı
Çin Ticaret Bakanlığı, nadir toprak elementleri ve bunların üretim teknolojilerinin ihracatına ilişkin yeni kısıtlamalar getirdiğini duyurdu. Bakanlık kararın, duyuru tarihinden itibaren yürürlüğe girdiğini belirtti; yurt dışında üretilen ancak Çin'den ithal edilen ürün ve teknolojileri kullanan üreticiler için aynı kısıtlamalar 1 Aralıktan itibaren uygulanacak.
Kısıtlamaların kapsamı
Açıklamaya göre kontrol altına alınan başlıca alanlar arasında çıkarma, eritme ve ayırma işlemleri; mıknatıs malzemelerinin imalatı; nadir toprak elementlerinin ikincil kaynak olarak kullanımı ve geri dönüşümü ile bağlantılı teknolojiler bulunuyor. Ayrıca nadir toprak elementlerinin işlendiği tesislerde montaj hatlarının kurulması, tamir, hata giderme, bakım ve güncelleme süreçlerine ilişkin teknolojilerin transferi de kontrol kapsamına alındı.
İhracat lisansı ve ikili kullanım
Bakanlık, Çin'de üretilen nadir toprak elementlerini ihraç eden yabancı şirketlerin, bu ürünlerin sivil ve askeri ikili kullanıma sahip olması durumunda ihracat için Ticaret Bakanlığı'ndan lisans almasını zorunlu kıldı.
Gerekçe: ulusal güvenlik endişeleri
Açıklamada kısıtlamaların gerekçesi olarak nadir toprak elementlerinin hem askeri hem sivil kullanımının olması ve bunların kontrolünün normal olduğu gösterildi. Bakanlık bazı yabancı kuruluş ve bireylerin Çin'den elde ettikleri ham veya işlenmiş nadir toprak elementlerini hassas alanlarda kullanılan kuruluşlara ve bireylere aktardıklarını, bunun da Çin'in ulusal güvenliği ve çıkarlarına zarar verdiği veya potansiyel tehdit oluşturduğu iddiasını paylaştı.
Bu çerçevede, Çin'de istihbarattan sorumlu Devlet Güvenliği Bakanlığı'nın 27 Eylül'de bazı kritik minerallerin ülkeden kaçırılmasına yönelik girişimler olduğu uyarısında bulunduğu; açıklamada bazı yabancı gizli servislerin Çin'deki suç şebekeleriyle iş birliği yaptığı iddia edilen iki antimon kaçakçılığı vakasına ilişkin detayların paylaşıldığı ifade edildi.
Zamanlama ve geçmiş karşılıklar
Kısıtlamanın, ABD ile devam eden tarife müzakereleri ve iki ülke liderlerinin Asya Pasifik Ekonomik İşbirliği (APEC) Zirvesi kapsamında yüz yüze görüşmeye hazırlandığı döneme denk gelmesi dikkat çekti. Çin daha önce de ABD'nin teknoloji alanındaki kısıtlamalarına karşılık çeşitli nadir toprak elementleri ve ilgili ürünler için ihracat kontrolleri uygulamıştı.
Bakanlığın açıklamasında, geçmişte alınan karşılıklar arasında Joe Biden yönetiminin Aralık 2024'te çip sektörüne yönelik kısıtlamalara karşılık galyum, germanyum ve antimon ihracatına yönelik sınırlamalar; yeniden göreve gelen Donald Trump'ın şubat ayındaki tarife artışına karşılık tungsten, tellür, bizmut, molibden ve indiyum ihracatına getirilen kontroller; ve Trump'ın nisanda duyurduğu karşılıklı tarifeler kapsamında samaryum, gadolinyum, terbiyum, disprosyum, lütesyum, skandiyum, itriyum ve bunların alaşımlarının ihracat kontrol listesine alınmasının yer aldığı hatırlatıldı.
Pazar verileri ve stratejik etki
ABD Jeolojik Araştırmalar Kurumu (USGS) verilerine göre 2024'te dünya genelinde nadir toprak elementi üretimi 390 bin ton seviyesine ulaşırken bunun 270 bin tonu Çin'de üretildi. Metinde Çin'in dünyada 17 grup nadir toprak elementinin yaklaşık %69 Yeni düzenlemenin kapsamı, uygulama takvimi ve lisans zorunlulukları ihracatçı firmaların tedarik zinciri ve uyum süreçlerinde önemli değişiklikler gerektirebilir.
