Çanakkale'de kukla ve karagöz ustalığına peştamal kuşanma töreni
Çanakkale Kültür Yolu Festivali'nde, kukla ve karagöz sanatçısı Müzeyyen Aslan, ustası Mehmet Tahir İkiler tarafından geleneksel ritüel ile peştamal kuşanarak ustalık makamına yükseldi. Peştamal, sahne sanatlarında ustalığın nişanesi olarak değerlendiriliyor.
Tören ve geleneğin önemi
Tören, geleneksel ahi geleneğinden beslenen ritüeller çerçevesinde gerçekleşti. İkiler, festival kapsamında Çanakkale'ye gelmiş ve gösteri için bulunduğu sırada çıraklık dönemini tamamlayan Aslan'a peştamalı dualarla takdim etti. Etkinlikte minik izleyiciler ve aileleri törene ilgiyle katıldı.
Aslan'ın mesleki yolculuğu
Müzeyyen Aslan, tiyatroya 16 yaşında Başkent Tiyatrosu'nda başladı. 2005'te aynı tiyatro çatısı altında, Kültür ve Turizm Bakanlığı Somut Olmayan Kültürel Miras sanatçısı ipli kukla ustası Mehmet Tahir İkiler ve karagöz ustası İshak 2. Tekgül ile yolları kesişti. Dönemin önemli kukla sanatçısı Selim Başeğmez (Kaptan Amca)'dan da mesleğin inceliklerini öğrenen Aslan, hayal perdesinde yaklaşık 15 yıl çıraklık yaptı.
Evlenip çocuk sahibi olduktan sonra mesleğine 10 yıl ara veren Aslan, 4 yıl önce Çanakkale'ye yerleşip Kültür ve Turizm Bakanlığı sanatçısı Nazım Öney Olcaytu ile birlikte "Karagöz'ün Kukla Atölyesi" projesini hayata geçirdi. Uzun yılların emeği olarak kısa süre önce Kültür ve Turizm Bakanlığı Somut Olmayan Kültürel Miras sanatçısı ünvanını aldı.
Ustanın sözleri
Mehmet Tahir İkiler, törenin ardından şunları söyledi: "Boynuz kulağı geçer derler ya böyle bir şey. Ustanın takibi, usta değil, ustanın bir üstü olması lazım. O benden de güzel şeyler yapacak. Bir bayan olarak her şeyden önce Karagöz ve Hacivat'a gölgede can veriyor, o yüzden çok mutluyum."
İkiler, bugüne kadar 23 öğrencisine peştamal kuşandırdığını ve kendi ustası Hadi Poyrazoğlu'ndan 1993 yılında bu geleneği devraldığını belirtti. İkiler, ritüeli ahilik geleneğinin bir parçası olarak tanımladı ve ustalık makamının usta tarafından tanınmasının önemine vurgu yaptı.
Aslan'ın duyguları ve hedefleri
Müzeyyen Aslan, törende duygulu anlar yaşadığını dile getirdi ve deneyimini şöyle özetledi: "Çok uzun bir yol kat ettim. Kadın olarak çok da zorlandım. Bir kadın olarak bu seviyeye gelmek benim için mutluluk ve huzur verici. Kültür ve Turizm Bakanlığından 'Somut Olmayan Kültürel Miras' sanatçısı ünvanını aldım ama ustadan peştamal kuşanmak ve bu geleneği sürdürebilmek çok daha önemli ve kıymetli benim için. Ben de çırak olarak kızımı yetiştiriyorum. Belki ben de ileride peştamal kuşandırırım. Kendimizi daha fazla geliştirmemiz gerekiyor. Amacım, bu geleneği sonuna kadar sürdürmek. Ömrümü adamıştım buna, adamaya da devam edeceğim."
Tören, geleneksel sahne sanatlarının kuşaktan kuşağa aktarılmasının önemini bir kez daha gösterirken, Aslan’ın hem kurum tarafından tanınması hem de ustası tarafından resmen ustalık makamına yükseltilmesi sanat topluluğunda dikkat çekti.
Çanakkale'de yaşayan kukla ve Karagöz sanatçısı Müzeyyen Aslan, ustası Mehmet Tahir İkiler tarafından yapılan geleneksel sahne sanatlarının diploması sayılan peştamal kuşanma töreniyle ustalık makamına yükseldi. Aslan, peştamal kuşanma töreninde duygulandı.
