1989 Yılında Tarihi Bir Göç Hareketi
Bulgaristan'dan zorla göç eden Türklerin anavatana gelişinin üzerinden 36 yıl geçti. Trakya Üniversitesi Göç ve Mübadele Çalışmaları Uygulama ve Araştırma Merkezi Müdürü Doç. Dr. Hacer Ateş, bu dönemi değerlendirdi. Ateş, Bulgaristan Komünist Partisi'nin Türk nüfusunu demografik bir tehdit görerek, 1984 yılında dönemin lideri Todor Jivkov'un başlattığı "soya dönüş" projesiyle Türk azınlığını asimile etmeye çalıştığını belirtti.
Assimilasyon Politikaları
Ateş, bu politika kapsamında Türkçe isimlerin yasaklandığını, Türkçe konuşmanın engellendiğini ve dini vecibelerin yerine getirilmesine izin verilmediğini dile getirdi. "Türk çocuklarının sünnet edilmesi yasaklandı, Kur’an-ı Kerim ve Türkçe kitap bulunduranlar gözaltına alındı, hatta cenazelerin Hristiyan mezarlıklarına gömülmeye çalışıldığı vakalar yaşandı," ifadelerini kullandı.
Kırcaali'den Yayılan Direniş Hareketi
Uygulamalara karşı ilk kitlesel direnişin 26 Aralık 1984’te Kırcaali’de başladığını hatırlatan Ateş, protestoların ülke geneline yayılarak on binlerce kişinin gözaltına alındığını ifade etti. Bazı protestocuların ölümlerinin yanı sıra, birçok kişinin Belene gibi toplama kamplarına gönderildiği de biliniyor.
Uluslararası Baskı ve Zorunlu Göç Politikasına Geçiş
Ateş, uluslararası kamuoyunun baskısıyla Bulgaristan’ın asimilasyon politikasını sonlandırmak zorunda kaldığını, bunun yerine Türk nüfusunu azaltmak için zorunlu göç politikasına başvurduğunu kaydetti.
Tarihi Göç Sayıları ve Yeni İzlenimler
1989 Mayıs ayı sonunda başlayan göç hareketinde ilk kafilelerin 2 Haziran'da Türkiye'ye giriş yaptığını anımsatan Ateş, "1989 yılında Bulgaristan’dan Türkiye’ye gerçekleşen göç, 2. Dünya Savaşı'ndan sonra Avrupa’daki en büyük zorunlu göç olarak adlandırılmaktadır. Türkiye, 21 Ağustos’a kadar açık kapı politikası uyguladı. Bu süreçte yaklaşık 310 bin kişi ana vatana geldi," değerlendirmesini yaptı.
22 Ağustos’tan itibaren Türkiye’ye girişlerin vizeye bağlandığını söyleyen Ateş, 2 Haziran 1989’dan 1990 mayıs ayı sonuna kadar toplamda 345 bin 960 kişinin Bulgaristan'dan Türkiye’ye göç etmek zorunda kaldığını belirtti.
Geçici İskan Uygulamaları
Ateş, göçmenlerin Edirne ve Kırklareli başta olmak üzere birçok ile geçici iskanla sevk edildiğini ifade etti. İlk etapta belirlenen 17 iskan ilinin zamanla 41’e yükseldiğini belirten Ateş, "Soydaşların büyük bölümü Bulgaristan'da tüm mal varlıklarını bırakarak yalnızca yanlarında getirebildikleri eşyalarla Türkiye’ye geldi. Bu göç, hem bireysel dramlar hem de toplumsal hafıza açısından derin izler bırakmıştır. Türk göç tarihinin en sarsıcı ve kapsamlı olaylarından biridir," dedi.
