Bolu Sorkun'da nadir akbaba beslenme döngüsü gözleniyor
Bolu'nun Dörtdivan ilçesine bağlı Sorkun köyünde, dünyada yalnızca birkaç noktada görülen eşsiz bir doğa olayı izleniyor. Kuş Fotoğrafçıları ve Gözlemcileri Derneği (KUFOD) tarafından 2012'de Avrupa'dan gelen uzmanların katkısıyla kurulan Akbaba Beslenme ve İzleme İstasyonu, bölgedeki yırtıcı kuş çeşitliliğini ve akbabaların leş üzerinden kurduğu düzenli beslenme zincirini gözler önüne seriyor.
Beslenme sırası ve ekolojik rolü
Sorkun'da dört akbaba türü aynı ortamda besleniyor: kara akbaba, kızıl akbaba, küçük akbaba ve sakallı akbaba. Gözlemlenen döngüde ilk olarak kara akbaba leşe gelip iri ve sert etleri tüketiyor. Ardından kızıl akbaba iç organları temizliyor. Küçük akbaba kemik üzerindeki küçük et parçalarını ve çevreye saçılan artıkları topluyor, en son ise sakallı akbaba kemikleri işleyerek döngüyü tamamlıyor. Bu sıra sayesinde leşten geriye neredeyse hiçbir şey kalmıyor; doğanın kendi temizlik mekanizması işlemiş oluyor.
"Leşten geriye hiçbir şey kalmaz. Doğanın doğal temizleyicileridir", diyen doğasever Mehmet Ali Altunay, bölgenin ekosistem dengesi açısından taşıdığı önemi vurguluyor.
İstasyon, gözlem ve ekoturizm
2012'de kurulan ilk istasyonun ardından, 2024 yılında KUFOD ile Orman Genel Müdürlüğü işbirliğiyle Sorkun köyünün hakim tepesine, hem ovayı hem de ormanı görecek şekilde yeni bir izleme istasyonu inşa edildi. Bu alan ekoturizm kapsamında Orman Genel Müdürlüğü tarafından derneğe 10 yıllığına tahsis edilmiş durumda. İstasyon gönüllüler tarafından işletiliyor; doğaseverler ve kuş fotoğrafçıları bölgeye düzenli ziyaretler gerçekleştiriyor.
İstasyonda akbaba türlerinin yanı sıra ak kuyruklu kartal, şah kartal, küçük orman kartalı, büyük orman kartalı, küçük kartal, bozkır kartalı, kara çaylak, kızıl şahin ve şahin gibi gündüz yırtıcıları, ayrıca ötücü ve gece yırtıcı türler de gözlemleniyor. Her sabah gün doğmadan çeşitli yiyecekler getirerek kuşları besleyen Mehmet Ali Altunay, bölgedeki besleme faaliyetinin sürekliliğini sağlıyor.
Tehditler, korunma ve ekosisteme katkı
Altunay, akbaba türlerinin dünyada nesli tehdit altında türler arasında yer aldığına dikkat çekiyor. Yüksek gerilim hatları, tarım ilaçlarıyla zehirlenmiş leşler ve çöplüklerden beslenme zorunluluğu gibi faktörler akbabaların en büyük tehditleri arasında sayılıyor. Bu nedenle düzenli besleme ve koruma çalışmaları hem türlerin hayatta kalması hem de insan sağlığı açısından önem taşıyor.
Altunay ayrıca akbabaların mide asidinin yüksek olması nedeniyle taşıdıkları mikrobiyal riskin azaldığını; geçmişte Hindistan'da akbaba popülasyonunun azalmasının kuduz vakalarına yol açtığı örneğini hatırlatarak, akbabaların ekosisteme sağladığı hizmetin önemini vurguluyor. Bu türlerin leşleri tüketerek doğal atık döngüsünü hızlandırdığı ve sera gazı salınımına dolaylı katkıyı azalttığı ifade ediliyor.
Yerel gönüllülük ve farkındalık
KUFOD tarafından kurulan istasyonda çalışmalar gönüllülük esasına dayanıyor. Altunay, koruma çalışmalarının ve bilincin ilkokul düzeyine kadar indirilmesinin gerekliliğini belirtiyor ve halkın bilinçlendirilmesinin akbaba popülasyonlarının korunmasında kilit rol oynayacağını söylüyor.
Sorkun köyündeki bu nadir beslenme döngüsü, hem bilimsel gözlem hem de doğa fotoğrafçılığı açısından bölgeyi cazip kılıyor; İspanya ve Bulgaristan ile birlikte anılan bu gözlem noktalarından biri olarak dikkat çekiyor.
KÜÇÜK AKBABA
