Birleşmiş Milletler (BM) İnsan Hakları Yüksek Komiseri Volker Türk, Kongo Demokratik Cumhuriyeti (KDC) içerisinde güvenlik güçleri ile 23 Mart Hareketi (M23) arasındaki çatışmaların, kronik insani krizin derinleşmesine yol açtığını ifade etti. Türk, KDC'deki insan hakları durumuyla ilgili BM İnsan Hakları Konseyi tarafından düzenlenen özel oturumda yaptığı konuşmada, bu durumu yıllardır yakından takip ettiğini ve çok endişeli olduğunu belirtti.
Türk, Kuzey-Kivu eyaletinin başkenti Goma'yı birden fazla kez ziyaret ettiğini hatırlatarak, Nisan 2024'teki ziyaretinde çatışma mağdurlarıyla, aralarında cinsel şiddet kurbanı kadınların da olduğu kişilerin hikayelerini dinlediğini aktardı. “Yıl başından bu yana, Ruanda ordusu tarafından desteklenen M23 silahlı grubu, Kuzey-Kivu ve Güney Kivu'daki saldırılarını yoğunlaştırdı. Güney Kivu'da gerginlikler artıyor,” dedi.
Türk, eğer bu gerginliğe müdahale edilmezse KDC'nin doğusundaki halkın ve bölge sınırlarının ötesindeki durumun daha da kötüleşeceği konusunda uyarıda bulundu. 26 Ocak'tan bu yana çatışmalarda yaklaşık 3 bin kişinin hayatını kaybettiğini ve 2 bin 880 kişinin yaralandığını belirtti. Türk, gerçek rakamların muhtemelen çok daha yüksek olduğunu da vurguladı.
KDC'nin silahlı kuvvetlerine yönelik M23 ve müttefikleri tarafından saldırılar düzenlendiğini kaydeden Türk, bu durumu insan hakları ve uluslararası insancıl hukuk açısından ciddi bir endişe kaynağı olarak tanımladı. “Sivil halk, bir kez daha şiddet sarmalının içinde kalmış durumda,” dedi. Ayrıca M23'ün sivil nüfusa su temin eden elektrik altyapısını hedef aldığını belirtti.
Yıl başından bu yana 500 binden fazla kişinin yerinden edildiğini, bu rakamın toplamda 6,4 milyon kişiye ulaştığını aktaran Türk, “Goma Havalimanı, M23 ve Ruanda güçleri tarafından kullanılamaz hale getirildi. KDC'deki BM İstikrar Misyonu (MONUSCO) ve insani yardım kuruluşlarına ait depolar yağmalandı,” dedi. Türk, bölgedeki şiddetin tırmanma riskinin hiç bu kadar artmadığını ifade ederek, barış süreçlerini desteklemek için çeşitli aktörlerin çabalarını iki katına çıkarması gerektiğini vurguladı.
KDC'deki çatışmalar, 23 Mart 2009'da bölge ülkeleri tarafından imzalanan barış anlaşmasının ihlal edilmesi sonucu başlamış, M23 olarak bilinen grup, büyük ölçüde Ruanda Devlet Başkanı Paul Kagame'nin kabilesi olan Tutsiler'den oluşmaktadır. Barış sürecinin zedelenmesi, KDC'nin doğusunda yaşanan çatışmalara yol açmış ve M23, birçok köy ve kasabanın kontrolünü ele geçirmiştir. KDC ve BM, M23'e destek verme iddiaları nedeniyle Ruanda'yı suçlamaktadır, ancak Ruanda bu iddiaları reddetmektedir.
