Bitlis'te Mobil Çığ Gözlem Projesi'nin 1. Fazı Tamamlandı
Bitlis'te çığ riskinin erken tespiti amacıyla yaklaşık 1,5 yıl önce başlatılan Mobil Çığ Gözlem Projesinin birinci fazı tamamlandı. Proje, AFAD Başkanlığı koordinasyonunda ve TÜBİTAK desteğiyle hayata geçirildi ve pilot il olarak Bitlis seçildi.
Projenin kapsamı ve hedefleri
Projeyle özellikle İnönü Mahallesi'nin kuzey yamaçlarında geçmişte yaşanan çığlar nedeniyle oluşan tedirginliğin ve riskin azaltılması hedefleniyor. Yaklaşık 140 haneyi etkileyen bölgede uygulanan ilk etap çalışması, risk yönetimini imar kısıtlamalarına alternatif müdahalelerle sağlamayı amaçlıyor.
Gözlem istasyonu ve sensör ağı
Projenin ilk aşamasında bölgenin üst kısmına bir çığ gözlem istasyonu kuruldu. Dideban Dağı'nda konumlandırılan istasyona bağlı olarak 12 sensör yerleştirildi. Bu sensörler kar kalınlığı, toprak sıcaklığı, nem, rüzgâr yönü ve şiddeti gibi parametreleri ölçerek verileri mobil gözlem istasyonuna aktarıyor.
AFAD Bitlis İl Müdürü Kerem Oruk çalışmayla ilgili olarak, "Yaklaşık 1,5 yıl önce başladığımız, projenin bugün itibariyle 1. fazını tamamlamış bulunmaktayız. Bu proje İnönü Mahallesi'nin kuzey yamaçlarında halkımızın yaşamış olduğu dezavantajları azaltma ihtiyacı üzerine gelişti" dedi.
Sabitten mobile: Karavanlı mobil istasyon
Başlangıçta sabit bir sistem olarak planlanan proje, teknik ekip çalışmaları ve TÜBİTAK katkılarıyla hareketli bir yapıya dönüştürüldü. Geliştirilen özel karavan, kompakt bir mobil gözlem istasyonu olarak tasarlandı; kendi enerjisini sağlayan güneş panelleri, 4 kişinin konaklayabileceği yaşam alanı, mutfak ve modüler banyo/WC donanımı bulunuyor.
Oruk, karavanı şöyle tanımladı: "İçerisinde özel yazılımı olan bir bilgisayarımız ve 4 kişinin konaklayabileceği karavan olarak tasarlandı. Bu sadece çığla sınırlı kalmayacak; afetselliği olan herhangi bir bölgeye anında intikali sağlayarak ekibimizin yaşam şartlarını sürdürebileceği bir alan oluşturacaktır."
Yerli yazılım ve veri analiz entegrasyonu
Proje kapsamında gelen verilerin analizinde kullanılmak üzere TÜBİTAK tarafından yerli ve milli bir yazılım programı geliştirildi. Bu sayede dışa bağımlılık azaltılarak analizler yerel imkanlarla yürütülecek. AFAD Başkanlığı Ankara ve TÜBİTAK Marmara Araştırma Merkezi (MAM) yerleşkesinden de veri gözlemleri yapılacak; gerektiğinde merkezi uyarılar üretilecek.
Oruk, projenin genişleme planlarına değinerek, "Gözlem istasyonlarımızın sayısını arttırarak Nemrut veya Karçinbaşı gibi bölgelere de sensör yerleştirip veri akışlarımızı tek bir istasyona taşıyabileceğiz" ifadelerini kullandı.
Operasyonel hedef: Çığı önceden tespit etmek
Kurulan sistem ve geliştirilen yazılım sayesinde operatörler, sensörlerden gelen verileri analiz ederek çığ oluşumuna uygunluk durumunu önceden tespit edebilecek. Oruk, "Bizim buradaki en büyük amacımız zaten çığı önceden haber alabilmek. Teknik personelimizi operatör aracılığıyla bu riski önceden görüp tespit etmiş olacağız" dedi.
Sonuç olarak, Bitlis pilotliğinde tamamlanan birinci faz, sensör ağı ve mobil gözlem karavanı ile çığ risk yönetiminde erken uyarı kapasitesini artırmayı hedefliyor; proje ilerleyen etaplarda kapsamını genişleterek benzer risk altındaki başka bölgelerde de uygulanabilecek.
BİTLİS'TE ÇIĞ RİSKİNİN ÖNCEDEN TESPİT EDİLMESİ AMACIYLA YAKLAŞIK 1,5 YIL ÖNCE BAŞLATILAN MOBİL ÇIĞ GÖZLEM PROJESİ'NİN BİRİNCİ FAZI TAMAMLANDI.
