Batarya geri dönüşümü kritik maden arz güvenliğinde öncelikli konu
Türkiye Teknoloji Geliştirme Vakfı (TTGV) tarafından yayımlanan "Batarya Geri Dönüşüm ve İkincil Kullanım Teknolojileri" ön araştırma raporu, batarya geri dönüşümünün kritik madenlerin değerlendirilmesinde stratejik önem taşıdığını ortaya koyuyor. Raporda ve TTGV Yenilikçi Teknoloji Programları Direktörü Dr. Serdar Gökpınar açıklamalarında, geri dönüşümün enerji bağımsızlığı ve ekonomik faydalar açısından merkezi bir rol oynayacağı vurgulanıyor.
Rakamlar ve küresel üretim
Uluslararası Enerji Ajansı (IEA) verilerine göre 2024'te dünya genelinde elektrikli otomobil üretimi bir önceki yıla kıyasla yaklaşık yüzde 25'lik artışla 17,3 milyon adede ulaştı. Küresel üretimin yüzde 70'inin gerçekleştiği Çin'de 12,4 milyon, AB ülkelerinde 2,4 milyon, ABD'de ise 1,1 milyon elektrikli araç üretildi.
Türkiye'de artan talep ve yatırımlar
Türkiye'de elektrikli otomobil kullanımı hızla artıyor. Trafiğe kayıtlı elektrikli otomobil sayısı, Togg'un etkisiyle temmuz sonu itibarıyla geçen yılın aynı ayına göre yaklaşık yüzde 120,6 artarak 289.457 seviyesine yükseldi. TTGV raporu ayrıca Türkiye'de batarya üretim tesislerine yapılan yatırımların 1 milyar doların üzerinde olduğunu kaydediyor.
Kritik maden rezervleri ve işleme kapasitesi
Dr. Serdar Gökpınar, batarya üretim sürecinde karşılaşılan iki temel zorluğu şöyle özetliyor: birincisi lityum, kobalt, mangan, nikel, bakır, alüminyum gibi nitelikli malzemelere olan ihtiyaç; ikincisi ise üretim süreçlerinin yüksek hassasiyeti. Gökpınar, lityum rezervleri açısından Avustralya, Bolivya, Şili ve Arjantin'in öne çıktığını, Türkiye'de belli oranda lityum bulunduğunu fakat mevcut bulgularla ihtiyacın tamamını karşılamanın mümkün görünmediğini belirtiyor.
Kobalt birikimleri açısından Demokratik Kongo Cumhuriyeti öne çıkıyor; Gökpınar bu ülkenin "ortalama yüzde 60 maden varlığıyla" dünya kobalt ihtiyacının büyük bölümünü karşıladığını ifade etti. Ayrıca Gökpınar, Çin'in yalnızca maden varlığıyla değil, aynı zamanda maden işleme teknolojileriyle de önemli bir aktör olduğuna dikkat çekti.
Rezervlerin azalması ve geri dönüşümün önemi
Gökpınar, rezervlerdeki azalma nedeniyle lityum ve bakır çıkarımının 2035 itibarıyla zorlaşabileceğini belirterek, batarya geri dönüşümünün bu ihtiyacı karşılamada kritik rol oynayacağını vurguladı. Bataryaların bir araya getirilmesinin aslında yeni bir maden kaynağına denk geldiğine dikkat çekildi.
Uluslararası eğilimler ve düzenlemeler
Gökpınar, batarya geri dönüşümünde Çin ve AB'nin önemli aktörler olduğuna değindi. Avrupa tarafında hem bataryaların AB içinde kalması yönünde çabalar olduğunu hem de geri dönüştürülmüş malzeme kullanımına yönelik düzenlemelerin gündemde olduğunu belirtti. Örneğin, lityum kullanılan bataryalarda geri dönüştürülmüş lityum oranının 2031'de yüzde 6, 2036'da yüzde 12 olması hedefleniyor.
Türkiye'de politika ve adımlar
Türkiye'de Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü (MTA) tarafından batarya geri dönüşümüne yönelik atılan adımların olduğunu aktaran Gökpınar, bu çabaların düzenlemeler ve politikalarla desteklenmesi gerektiğini söyledi. TTGV'nin konuyla ilgili derin araştırmalar yürüttüğünü ve bazı projelere destek vereceklerini bildirdi.
Gökpınar sözlerini şu şekilde tamamladı: "Bataryaların geri dönüşümü, özellikle bazı madenlerin bizde olmaması nedeniyle çok kıymetli ve bu nedenle enerji doğrultusunda atılmış her adım ülkemiz için değerlidir. Bu konu hem stratejik anlamda enerji bağımsızlığımız için hem de cari açığın önemli bir bölümünün enerji kaleminden gelmesi dolayısıyla önem taşıyor. Bu açığın hafifletilmesi, hatta ortadan kaldırılması için bu çabaları kıymetli buluyoruz."
