AP, Avrupa'nın ilk savunma sanayii programı EDIP'i kabul etti
Avrupa Parlamentosu, Avrupa Birliği'nin savunma sanayisini güçlendirmeyi, ortak savunma tedarikini teşvik etmeyi, üretimi artırmayı ve Ukrayna'ya desteği yükseltmeyi amaçlayan Avrupa Savunma Sanayii Programı (EDIP)'i Strasbourg'da oyladı. Program 1.5 milyar euro bütçeyle sunuldu ve bunun 300 milyon eurosu Ukrayna'ya ayrıldı. Teklif, 457 oyla kabul edildi; 148 milletvekili "hayır", 33 milletvekili ise çekimser oy kullandı.
Programın amaçları ve yürürlüğe giriş süreci
EDIP, Avrupa'nın savunma teknoloji ve sanayi altyapısını güçlendirmeyi, savunma kapasitesini artırmayı ve savunma sanayii üretimini yükseltmeyi hedefliyor. Kabul edilen düzenleme, üye ülkelerin resmi desteğini takiben Resmî Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe girecek. Program, Avrupa Komisyonu tarafından 5 Mart 2024 tarihinde teklif edilmişti.
Parlamentodaki tartışmalar: Güçlenme çağrıları
Raportör Raphael Glucksmann, Avrupa'nın güvenlik ortamında yalnız olduğunu vurgulayarak, "Gerçeklerle yüzleşelim. Avrupalılar olarak yalnızız. Kıtamızda savaş yürüten ve bize doğrudan tehdit oluşturan Rus rejimi karşısında tamamen yalnızız" dedi. Glucksmann, Avrupa'nın kendini güçlendirmesi gerektiğini belirterek EDIP'in "inşa etmemiz gereken egemen güvenliğimizin temeli" olacağını savundu.
Savunma ve Uzaydan Sorumlu Avrupa Komisyonu Üyesi Andrius Kubilius, müzakerelerin ve hazırlıkların kolay olmadığını, anlaşmaya ulaşmanın yaklaşık 1.5 yıl sürdüğünü aktardı ve programın 1.2 milyar euro hibe ile Ukrayna savunma sanayisinin entegrasyonu için 300 milyon euro sağlayacağını ifade etti.
Belçikalı parlamenter Hilde Vautmans, Avrupa'nın birlik içinde hareket etmediği takdirde siyasette etkisiz kalacağı uyarısında bulunarak, EDIP'i "Ukrayna ile yakın iş birliği içinde ihtiyaç duyduğumuz Avrupa savunma omurgasına yapılan bir yatırım" olarak nitelendirdi. Polonyalı parlamenter Andrzej Bula da programı "Avrupa tarihinin ilk savunma programı" olarak değerlendirdi ve ortak bir savunma pazarının önemine işaret etti.
Muhtelif eleştiriler ve çekinceler
Program karşısında çıkan eleştirilerde iki temel kaygı öne çıktı: ayrılan bütçenin yetersizliği ve toplumun diğer ihtiyaçları yerine savunma üretimine öncelik verme. Fransız parlamenter Jean-Marc Germain, EDIP'i desteklemekle birlikte 1.5 milyar euronun yeterli olmadığını belirtti ve sürdürülebilir, özerk bir silahlanma sistemine vurgu yaptı.
Macar parlamenter Andras Gyürk, Ukrayna'ya ayrılan kaynaklara tepki göstererek bu desteğin Avrupa kaynaklarını yanlış yönlendirebileceğini savundu. İtalyan parlamenter Elena Donazzan programın Avrupa dışındaki müttefiklere açılması gerektiğini ileri sürdü. Sol gruptan Özlem Demirel ve diğer eleştirmenler ise EDIP'i "savaş ekonomisine geçiş" ve sosyal harcamalardan kayma olarak eleştirdi; Gaetano Pedulla sağlık, eğitim ve yoksullukla mücadele gibi önceliklerin gözetilmesi gerektiğini belirtti.
Değerlendirme: Tarihi adım ama tartışmalı
Oylama ve tartışmalar, EDIP'in Avrupa savunma alanında tarihi bir adım olarak algılandığını gösterirken, programın finansmanı, önceliklendirmesi ve siyasi meşruiyeti konusunda ciddi bölünmeler olduğunu ortaya koyuyor. Kabul edilen düzenleme, ülke onaylarının ardından Resmî Gazete'de yayımlanıp yürürlüğe girdikten sonra uygulama ve entegrasyon süreçleriyle Avrupa savunma sanayiinin yapısal dönüşümünü takip edecek.
AVRUPA PARLAMENTOSU (AP), AVRUPA BİRLİĞİ'NİN SAVUNMA SANAYİSİNİ GÜÇLENDİRMEYİ, ORTAK SAVUNMA TEDARİKİNİ TEŞVİK ETMEYİ, SAVUNMA SANAYİ ÜRETİMİNİ ARTIRMAYI VE UKRAYNA'YA DESTEĞİ ARTTIRMAYI AMAÇLAYAN AVRUPA'NIN İLK SAVUNMA SANAYİ PROGRAMINA ONAY VERDİ.
