Askerlik ve doğum borçlanmasında vergi iadesi: Nasıl çalışıyor?
Emeklilik için prim günü eksiği bulunan sigortalıların sık başvurduğu hizmet borçlanması, yalnızca prim gününü tamamlamakla kalmıyor; ödemelerin gelir vergisi matrahından düşülmesi yoluyla önemli bir vergi iadesi avantajı da sağlıyor. Bu imkan, doğru belge ile işverene başvuru yapıldığı anda uygulanabiliyor ve geriye dönük talepler de belirli şartlarda mümkün olabiliyor.
Hizmet borçlanması kapsamı ve uygulama örnekleri
Hizmet borçlanması, sigortalıların belirli süreleri para ödeyerek prim günlerine ekletebilmesini sağlıyor. Kadınlar için her bir çocuk başına iki yıla kadar (720 gün), erkekler için askerlik süresinin 18 aya kadar (540 gün) olan kısmı borçlanılabiliyor. Örneğin; emekliliğine 3 ay kalan bir erkek çalışanın, 18 aylık askerlik süresinin tamamını değil sadece 3 aylık kısmını ödeyerek prim eksiğini kapatması mümkündür.
Vergi avantajının işleyişi ve hesaplama
Sosyal Güvenlik Kurumu'na (SGK) askerlik veya doğum borçlanması için yapılan ödemeler, ödemenin yapıldığına dair resmi dekont işverene verildiğinde gelir vergisi matrahından düşülebilir. İşverenin bu indirimle çalışanın vergiye esas kazancını düşürmesi, o dönemde ödenen gelir vergisinin azalması ve net maaşın dolaylı olarak artmasıyla sonuçlanır. Dolayısıyla borçlanma ödemesinin bir kısmı vergisel yollardan geri dönmüş olur.
2025 yılı rakamlarıyla örnek hesaplamalar şöyledir: 18 aylık askerlik borçlanması için 149.791 TL ödeyen ve %20'lik vergi diliminde olan bir sigortalı, bu ödemeyle yaklaşık 29.958 TL tutarında vergi avantajı elde edebilir. Benzer şekilde iki yıllık (720 gün) doğum borçlanması için 199.722 TL ödeme yapan ve %20'lik dilimde bulunan bir kadın çalışan, yakl. 39.844 TL tutarında iade sağlayabilir. Vergi dilimi yükseldikçe iade tutarı da artar.
Geriye dönük başvuru: 5 yıllık süreyi kaçırmayın
Bu haktan sadece yeni ödemede bulunacaklar yararlanmaz; geçmişte borçlanma yapan fakat ödemenin işverene bildirilmemesi nedeniyle vergi matrahından düşürme hakkını kullanmamış olanlar da son 5 yıl içinde geriye dönük talep yapabilirler. Bu nedenle geçmiş ödemeler için süreyi kontrol etmek önem taşır.
Kimler faydalanabilir ve başvuru koşulları
Vergi iadesi avantajından yararlanmak için temel şartlar şunlardır:
- Borçlanma ödemesinin yapıldığı ve vergi indirimi talebinin iletildiği tarihte kişinin aktif olarak sigortalı bir işte çalışıyor olması gerekir.
- Kişinin gelir vergisine tabi maaş geliri bulunmalıdır.
- SGK'ya yapılan ödemeye ilişkin resmi belge veya dekont işverene ibraz edilmelidir.
Ek olarak, emekli olduktan sonra Sosyal Güvenlik Destek Primi (SGDP)'ne tabi olarak çalışmaya devam edenler de aynı uygulamadan yararlanabilirler.
Özetle, askerlik ve doğum borçlanması ödemeleri doğru belge ve başvuru ile vergi matrahından düşülerek, tutarın gelir vergisi dilimine göre önemli bir kısmının geri dönmesi sağlanabilir; geçmiş ödemeler için son 5 yıl içinde hak talep etme imkanı bulunduğu için süreyi takip etmek önemlidir.
