İngiltere'deki 40 yıllık bir füzyon reaktörü, kapatılmadan önceki son çalışmasında, enerji üretimi bakımından yeni bir dünya rekoru kırarak onlarca senelik temiz ve sınırsız enerji vaadini gerçeğe dönüştürmeye bir adım daha yaklaştı. Tokamak adlı donut şeklindeki devasa bir makine olan Joint European Torus'taki (JET) araştırmacılar, 5 saniye süresince 69 megajul füzyon enerjisi üreterek 2021'de kırılan 59 megajullük bir önceki rekoru geride bıraktı. Bunun, yaklaşık 12 bin konuta güç sağlamak için yeterli olan 12,5 megawatt'lık bir güç çıkışına eşit olduğu açıklandı.
Birleşik Krallık Nükleer Bakanı Andrew Bowie bu son gelişmeyi, 2023 Aralık ayı sonunda bilimsel etkinliklerini tamamlayacak olan JET için "makul bir veda" olarak nitelendirdi.
Avrupa çapında bilim insanlarından meydana gelen bir konsorsiyum olan EUROfusion'dan 300'ün üzerinde araştırmacı ve mühendis, Oxford'daki eski nükleer füzyon test sahasında dönüm noktası niteliğindeki deneylere katkı sağladı.
EUROfusion program yöneticisi Prof. Dr. Ambrogio Fasoli, yeni enerji rekorunun Fransa'da yapımı devam eden 22 milyar Avroluk füzyon reaktörü ITER gibi gelecekteki füzyon makinelerine oldukça güven aşıladığını söyledi.
İtalyan bilim insanı, "Yeni bir rekor kırmanın ilerisinde, geçmişte hiç gerçekleştiremediğimiz şeyleri gerçekleştirdik ve füzyon fiziğine ilişkin düşüncelerimizi derinleştirdik" diye konuştu.
Deney yalnızca 0,2 miligram döteryum-trityum yakıtı kullanılarak gerçekleştirildi. Tokamak bu hidrojen izotoplarını alır ve Güneş'ten daha yüksek sıcaklıklara kadar ısıtıyor. Bu sayede, çekirdekleri bir araya getirerek oldukça yüksek oranda enerji ortaya çıkarıyor.
GÜNEŞ SİSTEMİNDEKİ EN SICAK NOKTA OLDU
Makine çalışırken 150 milyonC sıcaklığa erişti ve bu da onu geçici olarak güneş sistemindeki en sıcak yer haline getirmiş oldu.
1958 yılında ABD'nin İkinci Dünya Savaşında füzyon üzerine yaptığı araştırmaların gizliliği kaldırılınca Rusya, İngiltere, Avrupa, Japonya ve Amerika enerji üretimi konusunda füzyon geliştirme yarışına başladı.
İngilizler ve Avrupalılar birleşmeye karar verdi ve bu sayede JET ortaya çıktı. Reaktör, ilk olarak 1983'te devreye alındı ve 1997'de ilk füzyon enerjisi rekorunu kırdı.
JET, kapatılmadan önce dünyanın şu ana kadar yapılmış en gelişmiş deneysel füzyon reaktörü olarak kaldı. Deneyleri ITER ve planlanan diğer füzyon cihazlarının geliştirilmesi için kritik öneme sahipti.
Birleşik Krallık ve EUROfusion, ITER'in çoktan faaliyete geçmiş olması düşüncesiyle 2016 yılında JET'i 2024’te kapatacaklarını açıkladı.
