2025 kazı sezonu ve "Geleceğe Miras"ın kapsamı
Kültür ve Turizm Bakanlığı'nın "Geleceğe Miras" projesi kapsamında Antalya genelinde 20'den fazla noktada yürütülen kazı ve araştırmalar, kentin arkeolojik haritasında önemli boşlukları doldurdu. Kemer kıyılarından Finike vadisine, Serik platosundan Alanya yamaçlarına uzanan alanda elde edilen buluntular, kentteki gündelik yaşam, inanç, ticaret ve topografik düzen hakkında yeni veriler sağladı.
Phaselis: Günlük yaşam ve kişisel inanç nesneleri
Phaselis'te Domitianus Agorası ve Arkaik Apollon sunağı çevresinde yapılan çalışmalarda Roma Dönemi'ne tarihlenen, bronz muhafaza içinde rulo halinde saklanan lamella muska bulundu. Üzerindeki işaretler, harfler, cam/obsidyen parçası ve organik kalıntılar, kişisel korunma amaçlı tılsımların neredeyse eksiksiz bir örneğini oluşturuyor. Aynı alandaki silindirik asma kilit, zincirler, bronz yazı kalemi, bezemeli bronz pergel ve küçük kaide üzerindeki bronz fare figürü, kentin güvenlik, yazışma, zanaat ve sembolik inanç dünyasına dair somut izler sundu.
Side: Mekânsal bütünlük ve erişilebilirlik
Side Antik Kenti'ndeki kazı ve restorasyonlar, anıtsal çeşme çevresi, mozaik ve fresklerle bezeli mekânlar, su kemerleri ve kamusal alanları yeniden görünür kıldı. Uzun süre kapalı olan mahalleler ile piskoposluk bölgesinin ziyarete açılması, arkeopark düzenlemeleri ve gece müzeciliği kapsamında yapılan aydınlatmalar, kentin kültürel mirasının günün her saatinde deneyimlenmesini amaçlıyor.
Aspendos: Hermes heykeli ve forum buluntuları
Aspendos'ta tiyatro caddesinin doğusundaki anıtsal çeşme yıkıntıları arasında bulunan mermer Hermes heykeli, kitabeli kaidesiyle 1,65 metre yüksekliğe ulaşıyor ve MS 2–3. yüzyıla tarihleniyor. Heykelde Hermes'in para kesesi, asa ve peleriniyle betimlenmesi, kentin giriş aksında ticaret, yollar ve haberleşmenin sembolik önemini vurguluyor. Forum alanında ayrıca yaklaşık 2,5 metre boyundaki bir imparator başı ile sakallı bir erkek başı ("esir figürü" olabileceği değerlendirilen) bulundu.
Limyra: Kayıp Zeus Tapınağı'na ait tespit
Finike'deki Limyra Antik Kenti'nde uzun süredir yazılı kaynaklardan bilinen ancak yeri kesinleşmemiş olan Zeus Tapınağı'na ait mimari kalıntılar tespit edildi. Tapınağın doğu cephesine ait ana giriş düzenlemesi ve çevreleyen unsurların belirlenmesi, kentin dini topografyasının somut arkeolojik verilerle değerlendirilebilmesine imkan sağladı.
Syedra: Üretim, ticaret ve ritüeller
Syedra'da ortaya çıkarılan onlarca zeytinyağı işliği, üretim ve ticaretin yerleşme düzeni içindeki önemini gösteriyor. Buluntular arasında bronz mobilya ayağı, kapı aksamları, Hermes Kriophoros heykeli, kemik toka, bronz çan, cımbız ve gümüş karışımlı lanet tableti (defixio) bulunması, kentin hem ekonomik hem de ritüel yaşamına dair çok yönlü kanıtlar sunuyor.
Olympos: Anıtsal gömüler ve Hristiyanlaşma izleri
Olympos'ta doğu girişte tonoz örtülü anıt mezar bulunması, seçkin gömülerinin bu aksta konumlandığını gösteriyor. Kent içindeki kilisede zeminin mozaiklerle kaplı olduğu, adak ve dua kitabelerinin Hristiyanlık dönemine ait ibadet yaşamını görünür kıldığı belirlendi.
Patara: Kapı çevresinde ticaret hareketliliği
Patara kent kapısı çevresindeki kazılar, buranın yalnızca anıtsal bir geçiş noktası olmadığını, dükkân ve depolarla çevrili kent yaşamının en yoğun merkezlerinden biri olduğunu ortaya koydu. Sikkelerden amphoralara uzanan buluntular ticari akışın yoğunluğunu belgeledi.
Myra-Andriake hattı: Liman, atölye ve şifalı su kullanımı
Andriake'de liman yapıları çevresinde tespit edilen atölye ve depolama alanları, yerleşimin Roma ve Bizans dönemlerinde çok işlevli bir merkez olduğunu gösteriyor. Myra-Andriake arasında bulunan, doğal su kaynağıyla ilişkili ve şifalı su kullanımına işaret eden özgün yapı ise yerel su kaynaklarının ritüel ya da sağlık amaçlı kullanımına dair veri sağladı.
Perge ve Termessos: Heykeller ve toplumsal temsiller
Perge'de MS 2–3. yüzyıla tarihlenen Aphrodite-Eros kompozisyonu ile MS 3–4. yüzyıla ait bir rahibe veya soylu kentliyi betimleyen heykel bulundu; ayrıca MS 582–602 dönemine ait Konstantinopolis basımı altın sikke, kentin geç antik çağdaki ekonomik bağlarını gösteriyor. Termessos E1 Nekropolü'nde ele geçen neredeyse gerçek boyutlardaki oturan kadın heykeli, toplumdaki "iffetli ve itibarlı kadın" idealinin anıtsal bir yansıması olarak değerlendirildi.
Sillyon: Savaş ve idari izler
Sillyon'da bulunan Orta Çağ'a tarihlenen pişmiş toprak el bombası ile MS 223 tarihli Yunanca kitabeli blok, kentin farklı dönemlerdeki askeri ve idari önemine dair somut kanıtlar sundu.
Kızılin ve Karain: Erken insan izleri
Kızılin'de MÖ 13.500'e tarihlenen tabakada belirlenen yapı izleri, Neolitik'e geçişin erken evrelerine işaret ediyor. Karain Mağarası'nda tespit edilen ve 370–350 bin yıl öncesine tarihlenen iki insan dişi ise Türkiye'de stratigrafik meyanda saptanan en eski örnekler olarak kayda geçti.
Sonuç: Katmanlı tarih ve koruma hedefleri
2025 sezonunda Antalya genelinde ortaya çıkarılan buluntular, kentin sadece yüzeyde görünen kalıntılarından ibaret olmadığını; katman katman açılan bir arkeolojik mirasa sahip olduğunu gösterdi. "Geleceğe Miras" projesi kapsamında yürütülen kazı, koruma ve restorasyon çalışmalarıyla bu mirasın bilimsel yöntemlerle güvence altına alınması, gelecek kuşaklara aktarılması ve turizmle dengeli biçimde buluşturulması hedefleniyor.
KÜLTÜR VE TURİZM BAKANLIĞININ "GELECEĞE MİRAS" PROJESİ KAPSAMINDA ANTALYA GENELİNDE 20’DEN FAZLA NOKTADA YÜRÜTÜLEN KAZI VE ARAŞTIRMALAR, 2025 SEZONUNDA KENTİN ARKEOLOJİ HARİTASINI BAŞTAN YAZDI. PHASELİS’TE KİŞİSEL KORUNMA AMAÇLI TILSIMLARDAN ASPENDOS’TA HERMES’E, LİMYRA’DA KAYIP ZEUS TAPINAĞI’NDAN KARAİN’DE TÜRKİYE’NİN EN ESKİ İNSAN DİŞLERİNE KADAR UZANAN BULUNTULAR, ANTALYA’NIN KATMANLI TARİHİNİ GÖZLER ÖNÜNE SERDİ.
