Gebelik, birçok kadın için hayatının en güzel ve heyecanlı dönemlerinden biridir. Ancak bazı durumlarda, gebelik sırasında anne veya bebek için ciddi sağlık sorunları ortaya çıkabilir. Bu durumda, gebelik yüksek riskli olarak tanımlanır. Peki, yüksek riskli gebelik neden olur? Yüksek riskli gebelik nasıl anlaşılır? Riskli gebelik ne zaman belli olur? Yüksek riskli gebelikten nasıl korunuruz ne yapmak gerekir? İşte bu soruların cevapları içeriğimizde...
YÜKSEK RİSKLİ GEBELİK NEDEN OLUR?
Yüksek riskli gebelik, gebelik öncesi, gebelik sırası veya doğum sonrası dönemde anne veya bebeği etkileyen herhangi bir faktörden kaynaklanabilir. Bu faktörler şunlardır:
Anne Yaşı
35 yaşın üzerinde veya 18 yaşın altında olan kadınlar, yüksek tansiyon, diyabet, düşük doğum ağırlığı, erken doğum, kromozom anomalileri gibi komplikasyonlara daha yatkındır.
Anne Sağlığı
Gebelik öncesi veya gebelik sırasında var olan kronik hastalıklar (kalp, böbrek, karaciğer, tiroid, astım, epilepsi, lupus, romatoid artrit, HIV, hepatit B, tüberküloz, vb.), enfeksiyonlar (sifiliz, toksoplazmoz, sitomegalovirüs, herpes, vb.), alerjiler, bağışıklık sistemi bozuklukları, kanama bozuklukları, kanser, obezite, sigara, alkol, uyuşturucu kullanımı, ilaç alerjileri, yetersiz beslenme, stres, depresyon, şiddet, yüksek riskli gebeliğe neden olabilir.
Bebek Sağlığı
Bebeğin gelişimini etkileyen genetik veya yapısal bozukluklar (Down sendromu, spina bifida, kalp defektleri, böbrek problemleri, vb.), çoklu gebelik (ikiz, üçüz, vb.), plasenta previa, plasenta ayrılması, kordon sarkması, oligohidramniyos, polihidramniyos, erken membran rüptürü, fetal büyüme kısıtlılığı, fetal distres, makat geliş, yüksek riskli gebeliğe neden olabilir.
YÜKSEK RİSKLİ GEBELİK OLUP OLMADIĞI NASIL ANLAŞILIR?
Yüksek riskli gebelik, genellikle gebelik öncesi veya gebelik sırasında yapılan rutin testler, muayeneler ve ultrasonlar ile tespit edilir. Bu testler, annenin ve bebeğin sağlık durumunu, gelişimini ve olası riskleri değerlendirmek için yapılır. Bazı testler şunlardır:
Kan Testleri
Annenin kan grubu, kan sayımı, kan şekeri, demir, folik asit, tiroid, karaciğer, böbrek, enfeksiyon, kan uyuşmazlığı, genetik hastalıklar, vb. test edilir.
İdrar Testleri
Annenin idrar yolu enfeksiyonu, proteinüri, glukozüri, vb. test edilir.
Tarama Testleri
Bebeğin kromozom anomalileri, nöral tüp defektleri, vb. test edilir. Bu testler arasında ikili test, üçlü test, dörtlü test, entegre test, vb. vardır.
Ultrason
Bebeğin kalp atışı, büyüklüğü, kilosu, hareketleri, organları, cinsiyeti, plasenta, kordon, amniyon sıvısı, vb. görüntülenir. Bu testler arasında erken gebelik ultrasonu, detaylı anatomi ultrasonu, doppler ultrasonu, 3D/4D ultrason, vb. vardır.
Amniyosentez
Bebeğin kromozom anomalileri, genetik hastalıklar, enfeksiyonlar, vb. test edilir. Bu test için, annenin karın duvarından iğne ile girilerek amniyon sıvısı alınır.
Koryon Villüs Biyopsisi
Bebeğin kromozom anomalileri, genetik hastalıklar, vb. test edilir. Bu test için, annenin rahim ağzından veya karın duvarından iğne ile girilerek plasentadan doku alınır.
Kordosentez
Bebeğin kan hastalıkları, enfeksiyonlar, kan uyuşmazlığı, vb. test edilir. Bu test için, annenin karın duvarından iğne ile girilerek kordon kanı alınır.
RİSKLİ GEBELİK NE ZAMAN BELLİ OLUR?
Riskli gebelik, gebeliğin herhangi bir döneminde ortaya çıkabilir. Ancak, genellikle ilk trimesterde (0-12 hafta) veya üçüncü trimesterde (28-40 hafta) daha sık görülür. İlk trimesterde, annenin veya bebeğin var olan sağlık sorunları, gebeliğin devamını veya sonucunu etkileyebilir.
Üçüncü trimesterde ise, annenin veya bebeğin gebelik sırasında gelişen sağlık sorunları, doğum şeklini veya zamanını etkileyebilir.
YÜKSEK RİSKLİ GEBELİKTEN NASIL KORUNURUZ?
Yüksek riskli gebelikten tamamen korunmak mümkün olmayabilir. Ancak, bazı önlemler alarak riskleri azaltmak ve sağlıklı bir gebelik geçirmek mümkündür. Bu önlemler şunlardır:
Gebelik Öncesi Sağlık Kontrolü
Gebelik planlayan kadınların, gebelik öncesi doktora giderek sağlık durumlarını, aile öykülerini, ilaç kullanımlarını, yaşam tarzlarını, beslenme alışkanlıklarını, vb. değerlendirmeleri gerekir. Doktor, gerekli testleri yaparak, gebeliğe hazır olup olmadıklarını, gebelik sırasında karşılaşabilecekleri riskleri, alabilecekleri önlemleri, vb. belirler.
Düzenli Doktor Kontrolleri
Gebelik sırasında, kadınların belirli aralıklarla doktora giderek, annenin ve bebeğin sağlık durumlarını, gelişimlerini, olası riskleri, vb. takip etmeleri gerekir. Doktor, gerekli testleri, muayeneleri, ultrasonları, vb. yaparak, gebeliğin normal seyrinde olup olmadığını, herhangi bir sorun olup olmadığını, doğum şeklini veya zamanını, vb. belirler.
Sağlıklı Beslenme
Gebelik sırasında, kadınların yeterli ve dengeli beslenmeleri, hem kendi hem de bebeğin sağlığı için çok önemlidir. Beslenmede, protein, karbonhidrat, yağ, vitamin, mineral, lif, su, vb. dengeli bir şekilde alınmalıdır. Ayrıca, folik asit, demir, kalsiyum, iyot, vb. gibi gebelik için önemli olan besin öğelerine özen gösterilmelidir. Beslenmeden kaçınılması gerekenler ise, çiğ veya az pişmiş et, yumurta, balık, süt, peynir, vb. gibi enfeksiyon riski taşıyan gıdalar, alkol, kafein, yapay tatlandırıcılar, katkı maddeleri, vb. gibi zararlı maddelerdir.
Egzersiz ve Dinlenme
Gebelik sırasında, kadınların fiziksel ve ruhsal olarak aktif olmaları, gebelik komplikasyonlarını önlemeye, doğuma hazırlanmaya, stresi azaltmaya, kilo kontrolüne, vb. yardımcı olur. Egzersiz yaparken, doktorun önerdiği tür, süre ve sıklıkta hareket etmek, aşırı yorulmamak, vücudu dinlendirmek, bol su içmek, vb. önemlidir. Egzersizden kaçınılması gerekenler ise, karın bölgesine darbe, düşme, sarsıntı, vb. riski taşıyan sporlar, yüksek irtifa, sıcaklık, nem, vb. gibi ortamlar, ağır kaldırmak, eğilmek, uzanmak, vb. gibi hareketlerdir.
Sigara, Alkol ve Uyuşturucu Kullanmamak
Gebelik sırasında, kadınların sigara, alkol ve uyuşturucu kullanmamaları, hem kendi hem de bebeğin sağlığı için hayati önem taşır. Bu maddeler, bebeğin gelişimini, büyümesini, kilosunu, organlarını, vb. olumsuz etkileyebilir.
Ayrıca, düşük, erken doğum, ölü doğum, bebek ölümü, vb. gibi ciddi sonuçlara yol açabilir. Bu maddelerden uzak durmak, gebelik sırasında en önemli korunma yöntemlerinden biridir.
İlaç Kullanımına Dikkat Etmek
Gebelik sırasında, kadınların doktorun önermediği veya onaylamadığı hiçbir ilacı kullanmamaları gerekir. Bu ilaçlar, reçeteli, reçetesiz, bitkisel, doğal, vb. olsun, bebeğin sağlığını tehlikeye atabilir. Bu ilaçlar, bebeğin gelişimini, organlarını, cinsiyetini, vb. bozabilir. Ayrıca, doğum kusurları, düşük, erken doğum, ölü doğum, vb. gibi ciddi sonuçlara yol açabilir. Bu nedenle, gebelik sırasında ilaç kullanımına çok dikkat etmek, doktorun tavsiyelerine uymak, gerekli olmadıkça ilaç almamak, vb. önemlidir.
Stresten Uzak Durmak
Gebelik sırasında, kadınların stresten uzak durmaları, hem kendi hem de bebeğin sağlığı için faydalıdır. Stres, gebelik komplikasyonlarını, doğum şeklini veya zamanını, vb. etkileyebilir.
Ayrıca, bebeğin gelişimini, davranışını, zekasını, vb. olumsuz etkileyebilir. Bu nedenle, gebelik sırasında stresi azaltmak, rahatlamak, pozitif düşünmek, hobilerle uğraşmak, meditasyon yapmak, müzik dinlemek, vb. gibi yöntemler kullanmak, yüksek riskli gebelikten korunmaya yardımcı olur.
