Stratejiden Uygulamaya: BSC Yapay Zeka Fabrikası etkinliği Ankara'da
Ankara'da, TÜBİTAK ULAKBİM ev sahipliğinde ODTÜ CoZone'da düzenlenen "Stratejiden Uygulamaya: BSC Yapay Zeka Fabrikası" etkinliği, Türkiye'nin yapay zeka altyapısını uluslararası platformlarda güçlendirme ve Avrupa işbirliklerini derinleştirme hedeflerini merkezine aldı.
Etkinliğin kapsamı ve hedefleri
Etkinlikte, Türkiye'nin EuroHPC tarafından başlatılan "Yapay Zeka Fabrikaları" girişimine dahil oluşu ve Barselona Süper Bilgisayar Merkezi (BSC) Yapay Zeka Fabrikası Projesi kapsamındaki rolü ele alındı. Türkiye, İspanya öncülüğünde Portekiz ve Romanya ile birlikte geliştirilen bu girişime katıldı. TÜBİTAK ULAKBİM koordinasyonunda ve TÜBİTAK BİLGEM Yapay Zeka Enstitüsü işbirliğiyle yürütülen projede, yapay zeka modellerinin geliştirilmesi, eğitimi ve uygulanması için altyapı, yazılım ve teknik destek sağlanması amaçlanıyor.
Avrupa işbirlikleri ve MareNostrum5 erişimi
Katılımcılar, MareNostrum5 ve MareNostrum5+ döneminde sunulan uluslararası işbirliği fırsatlarını değerlendirme imkânı buldu. EuroHPC Ortak Girişimi üyesi olarak Türkiye, 2019'da Barselona'daki MareNostrum5 (MN5) süper bilgisayar konsorsiyumuna katıldı; bu sayede ülke araştırmacıları Avrupa düzeyindeki yüksek başarımlı bilişim kaynaklarından doğrudan faydalanabiliyor.
HIT-30, hesaplama altyapısı ve devlet destekleri
Sanayi ve Teknoloji Bakan Yardımcısı Zekeriya Çoştu, konuşmasında Türkiye'nin teknolojiyi kalkınma odağına koyduğunu, Milli Teknoloji Hamlesi vizyonuyla hareket ettiklerini vurguladı. Çoştu, AR-GE'ye ayrılan kaynakların 20 yıl önce 1,5 milyar dolar16-17 milyar dolar seviyesine yükseldiğini, araştırmacı sayısının yaklaşık 10 kat artışla 300 binler seviyesine çıktığını belirtti. Ayrıca özel sektör AR-GE merkezlerinin sayısının 1600'e ulaştığına dikkat çekti.
Çoştu, hesaplama altyapılarına erişimin rekabetçi konum için kritik olduğunu vurgulayarak, veri merkezi yatırımları ve çip üretimi gibi konuların küresel gündemde öncelikli olduğunu söyledi. Türkiye'nin mevcut veri merkezi kapasitesinin yaklaşık 250 megavat olduğunu ve 2030'a kadar bunun 1 gigavat seviyelerine çıkarılmasının hedeflendiğini aktardı. Bu hedef için önümüzdeki 4-5 yıl içinde yaklaşık 10 milyar dolar yatırım gerektiğini ifade etti.
Çoştu'nun açıklaması: "Birkaç gün içerisinde HIT-30 Programı'mız kapsamında veri merkezleri, yapay zeka işlem altyapıları hatta kuantum hesaplama altyapıları noktasında yeni çağrıları hayata geçireceğiz. Türkiye'nin teknoloji, AR-GE ekosisteminin, akademisinin bu altyapılara bugünden erişebilmesini sağlayacak gerek yatırımlar atıyoruz. Halihazırda MareNostrum5 ve EURO HPC inisiyatif üzerinden bizim ekosistemimiz, altyapılara erişim sağlamaya başladı. Aldığım bilgilere istinaden 100'den fazla girişimimiz bu altyapılardan ücretsiz istifade edebilecek. Bunun maddi değeri, zannediyorum, 30-50 milyon dolarlar seviyesinde. Biz inanıyoruz ki bu adımlar ve önümüzdeki dönemde hayata geçireceğimiz yeni yatırımlarla teknoloji ekosistemi bir kaldıraç etkisi görecek. Biz de bu adımlara gayretle devam edeceğiz."
TÜBİTAK'ın rolü ve ulusal altyapı
TÜBİTAK Başkanı Prof. Dr. Orhan Aydın etkinlikte yapay zekanın küresel gündemdeki önemine dikkat çekti ve Türkiye'deki yatırımların arttığını vurguladı. Aydın, "Bu desteklerle firmalarımız yapay zeka teknolojilerine uyumlanarak dijital altyapılarını güçlendiriyor, nitelikli insan kaynağını zenginleştiriyor, süreçlerini daha verimli hale getiriyor" ifadeleriyle TÜBİTAK'ın sunduğu desteklerin kapsamını özetledi.
TÜBİTAK ULAKBİM aracılığıyla sunulan yüksek başarımlı hesaplama (HPC) kaynakları, TRUBA platformu üzerinden araştırmacıların kullanımında olmaya devam ediyor. 2023 sonunda faaliyete geçen yeni TÜBİTAK ULAKBİM Veri Merkezi, sıvı soğutmalı ARF süper bilgisayarı ve GPU destekli ARF-ACC sistemiyle ülkenin gelişmiş bilişim altyapısını güçlendiriyor. Bu sistemler Kasım 2024 itibarıyla Top500 listesinde ARF ve ARF-ACC için sırasıyla 354 ve 227, Green500 listesinde ise 26ıncı sırada yer aldı.
Sonuç ve beklenen etki
Etkinlik, Türkiye'nin ulusal yapay zeka stratejisine uygun vizyoner projelerin hayata geçirilmesi, kamu-özel sektör-akademi işbirliklerinin genişletilmesi ve Avrupa'daki süper hesaplama ekosistemine entegrasyon açısından somut adımların nasıl atılacağına odaklandı. Sağlanan erişimler ve duyurulan destek programları, ekosistemin kısa vadede yetkinlik kazanmasına ve girişimlerin uluslararası kaynaklara erişimine katkı sağlamayı hedefliyor.
Türkiye'nin yapay zeka altyapısının uluslararası düzeyde tanıtımı, girişimciler ve araştırmacılar için Avrupa yapay zeka fabrikalarına erişim fırsatlarının sunulması, yeni iş birliklerinin geliştirilmesi ve ulusal yapay zeka stratejisine uygun vizyoner projelerin hayata geçirilmesi konuları "Stratejiden Uygulamaya: BSC Yapay Zeka Fabrikası" etkinliğinde, TÜBİTAK ULAKBİM ev sahipliğinde ODTÜ CoZone'da ele alındı. Sanayi ve Teknoloji Bakan Yardımcısı Zekeriya Çoştu, programa katılarak konuşma yaptı.
